ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΟΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ «ΠΟΤΕ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ»

Ο έλεγχος της όρασης των παιδιών συστήνεται σε όλα τα παιδιά στην ηλικία των 3-4 ετών, ηλικία κατά την οποία συνήθως είναι σε θέση να συνεργαστούν με τον οφθαλμίατρο. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις στις οποίες ο έλεγχος είναι επιβεβλημένο να γίνει αρκετά νωρίτερα, ώστε να προλάβουμε καταστάσεις που απαιτούν πρώιμη θεραπεία και παρέμβαση. Σε αυτές τις περιπτώσεις το παιδί θα πρέπει να εκτιμάται από τον παιδοφθαλμίατρο, ο οποίος είναι σε θέση να ελέγξει τα μάτια του παιδιού μας, σε οποιαδήποτε ηλικία.

Οι γονείς θα πρέπει να είναι ενημερωμένοι για την ανάγκη ελέγχου της όρασης των παιδιών σε συγκεκριμένες ηλικίες, καθώς πολλές οφθαλμικές παθήσεις στα παιδιά δεν δίνουν εμφανή συμπτώματα. Επίσης το μικρό βρέφος δεν είναι φυσικά σε θέση να μας ενημερώσει ότι δεν βλέπει καλά.

Κατά τη γέννηση και σε όλες τις τακτικές επισκέψεις έως την ηλικία των 6 μηνών, ο παιδίατρος ελέγχει επιμελώς τα μάτια του παιδιού. Ο έλεγχος αυτός περιλαμβάνει : λήψη οικογενειακού ιστορικού οφθαλμολογικών παθήσεων, προσεκτική παρατήρηση των ματιών και της περιοφθαλμικής περιοχής, έλεγχο οφθαλμοκινητικότητας (παρακολουθεί ; προσηλώνει ;), εκτίμηση ευθυγράμμισης οφθαλμών προς αποκλεισμό στραβισμού, έλεγχο ρόδινης ανταύγειας αμφιβληστροειδή με τη χρήση οφθαλμοσκοπίου.

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΠΑΡΑΠΟΜΠΗΣ ΣΤΟΝ ΠΑΙΔΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΟ ΣΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ 0 – 2 ΜΗΝΩΝ

Ο έλεγχος στην ηλικία των 0-2 μηνών έχει ως στόχο τον αποκλεισμό παθολογικών καταστάσεων που αν παραμείνουν αδιάγνωστες έχουν δραματικές επιπτώσεις στην όραση. Τέτοιες καταστάσεις είναι : συγγενής καταρράκτης, συγγενές γλαύκωμα, συγγενείς δομικές ανωμαλίες του οφθαλμού, ρετινοβλάστωμα.

Το παιδί θα πρέπει να παραπέμπεται στον ειδικό όταν υπάρχουν :

1) Θετικό οικογενειακό ιστορικό οφθαλμολογικών παθήσεων ή άλλων παθήσων που ενέχουν οφθαλμολογικές εκδηλώσεις όπως : ρετινοβλάστωμα, συγγενής καταρράκτης, συγγενές γλαύκωμα, κληρονομικές αμφιβληστροειδοπάθειες, αλφισμός, νευροινωμάτωση, οζώδης σκλύρηνση, γενετικά νοσήματα

2) Παθολογικά ευρήματα όπως : ανατομικές ανωμαλίες βολβού και βλεφάρων (κολόβωμα βολβού και ίριδας, διαφορά στομέγεθος των βολβών, πρόπτωση βολβού), σταθερός στραβισμός μεγάλης γωνίας (ο διαλείπων συγκλίνων στραβισμός μπορεί να είναι φυσιολογικός σε αυτή την ηλκία),θολερότητα κερατοειδούς, ανισοκορία, βλεφαρόπτωση

Η λευκοκορία είναι η κατάσταση κατά την οποία η κόρη του ματιού είναι λευκή ενώ όπως ξέρουμε φυσιολογικά είναι μαύρη.

Το συγγενές γλαύκωμα είναι η κατάσταση κατά την οποία υπάρχει αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση στο ένα ή και στα δύο μάτια. Προβάλει με δακρύρροια, φωτοφοβία, θολερότητα κερατοειδούς και αύξηση του μεγέθους του βολβού. Θα πρέπει να γίνεται διαφορική διάγνωση από την καλοήθη απόφραξη του ρινοδακρυϊκού πόρου η οποία επίσης προβάλει με δακρύρροια.

Όταν δακρύζουν ή τσιμπλιάζουν τα μάτια στα νεογέννητα θα πρέπει να ελεγχθούν για πιθανή απόφραξη του ρινοδακρυϊκού πόρου.

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΠΑΡΑΠΟΜΠΗΣ ΣΤΟΝ ΠΑΙΔΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΟ ΣΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ 2 – 6 ΜΗΝΩΝ

Όταν διαπιστώνουμε :

1) Έλλειψη προσήλωσης και παρακολούθησης (προσηλώνει το βρέφος σε χρωματιστό παιχνίδι που κινεί ο εξεταστής ; το παρακολουθεί σε οριζόντιο και κάθετο επίπεδο ;)

2) Παθολογική ρόδινη ανταύγεια με το οφθαλμοσκόπιο

3) Υποψία στραβισμού : Μη συμμετρική κίνηση των δύο οφθαλμών προς όλες τις κατευθύνσεις.

ΣΤΡΑΒΙΣΜΟΣ : Είναι η κατάσταση στην οποία οι οπτικοί άξονες των δύο οφθαλμών δεν είναι παράλληλοι, δηλαδή όταν ο ένας οφθαλμός βλέπει στην ευθεία και ο άλλος είναι στραμμένος προς διαφορετική κατεύθυνση. Συνήθως εμφανίζεται από τη γέννηση ή τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής. Η συχνότερη μορφή είναι ο συγγενής στραβισμός ο οποίος είναι σταθερός, συγκλίνων και μεγάλης γωνίας. Απώτερος κίνδυνος στον στραβισμό είναι το ένα από τα δύο μάτια να αμβλυωπίσει (να τεμπελιάσει) και να μείνει με μειωμένη όραση, καθώς ο εγκέφαλος συνηθίζει να χρησιμοποιεί μόνο το άλλο μάτι για να εστιάσει και να παρακολουθήσει.

Στον στραβισμό το μάτι που στραβίζει κοιτάζει ένα άλλο αντικείμενο από αυτό που κοιτάζει το μη στραβίζων μάτι. Δηλαδή το παιδί θα έπρεπε να βλέπει συγχρόνως 2 διαφορετικά αντικείμενα, δηλαδή θα είχε διπλωπία. Αυτό ο εγκέφαλος δεν μπορεί να το ανεχθεί γι΄αυτό σβήνει τη μία εικόνα και έτσι το στραβίζων μάτι δεν βλέπει, είναι σαν να είναι κλειστό και έτσι τεμπελιάζει.

Ακόμη και η υποψία στραβισμού είναι αιτία για άμεση παραπομπή στον παιδοφθαλμίατρο, καθώς ο στραβισμός μπορεί να μην οφείλεται απλά σε κακή συνεργασία των μυών, αλλά σε σοβαρές παθήσεις των ίδιων των οφθαλμικών βολβών, δηλαδή το μάτι στραβίζει γιατί δεν βλέπει. Τέτοιες είναι : συγγενής καταρράκτης, αμφιβληστροειδοπάθειες, ενδοφθάλμιοι όγκοι, φλεγμονές, όγκοι του κεντρικού νευρικού συστήματος.

Υπάρχει τέλος και ο προσαρμοστικός στραβισμός που εμφανίζεται σε μεγαλύτερη ηλικία (2-4 ετών). Συνήθως οφείλεται σε διαθλαστική ανωμαλία (υπερμετρωπία), δηλαδή το πάσχον μάτι στραβίζει στην προσπάθεια του να εστιάσει καλύτερα.

Ψευδοστραβισμός : Είναι η ψευδής εντύπωση στραβισμού που οφείλεται σε ανατομικές ιδιαιτερότητες , με πιο συχνές τον επίκανθο (έντονες έσω βλεφαρικές πτυχές) και την πλατιά βάση της μύτης. Αυτές οι ιδιαιτερότητες εξαλείφονται καθώς μεγαλώνει το βρέφος και η εντύπωση του στραβισμού εξαφανίζεται. 

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΠΑΡΑΠΟΜΠΗΣ ΣΤΟΝ ΠΑΙΔΟΦΘΑΛΜΙΑΤΡΟ ΣΤΗΝ ΗΛΙΚΙΑ 6 ΜΗΝΩΝ – 3 ΕΤΩΝ

Θετικό οικογενειακό ιστορικό οφθαλμολογικών παθήσεων ή άλλων παθήσεων που μπορεί να έχουν οφθαλμολογικές εκδηλώσεις.(Γονείς που πάσχουν από κάποια σοβαρή οφθαλμική πάθηση).

Έλλειψη προσήλωσης και παρακολούθησης

Στραβισμός.

Παθολογική οφθαλμοκινητικότητα.

Παθολογικά κορικά αντανακλαστικά–Ανισοκορία.

Παθολογική ρόδινη ανταύγεια.

Παιδιά με προωρότητα, αναπτυξιακή καθυστέρηση ή νευρολογικά προβλήματα (λόγω αυξημένης πιθανότητας συνύπαρξης προβλημάτων όρασης

Στην περίπτωση οικογενειακού ιστορικού υψηλών διαθλαστικών ανωμαλιών (υψηλή μυωπία, υψηλή υπερμετρωπία, υψηλός αστιγματισμός), ιστορικού στραβισμού ή/και αμβλυωπίας, η παραπομπή θα πρέπει να γίνεται σε ηλικία 1 έτους.

ΚΑΘΟΛΙΚΟΣ ΑΝΙΧΝΕΥΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ (SCREENING) ΟΠΤΙΚΗΣ ΟΞΥΤΗΤΑΣ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΗΛΙΚΙΑΣ 3,5 – 5 ΕΤΩΝ

Η Ελληνική Εταιρεία Παιδοφθαλμολογίας συνιστά την πραγματοποίηση επίσκεψης όλων των παιδιών σε οφθαλμίατρο στην προσχολική ηλικία.

Στόχος είναι η ανίχνευση παιδιών με μειωμένη όραση (κυρίως αμβλυωπία) και διαθλαστικές ανωμαλίες (μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμός) και η διορθωτική παρέμβαση σε ηλικία που αυτή μπορεί να είναι θεραπεύσιμη.

Όταν το παιδί ανοιγοκλείνει συχνά τα μάτια του, εμφανίζει βλεφαρίτιτδα ή βγάζει συχνά κριθαράκια, μπορεί να έχει κάποια διαθλαστική ανωμαλία (πχ αστιγματισμό).

Οι γονείς θα πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένοι όταν το παιδί πηγαίνει πολύ κοντά στην τηλεόραση, κουράζεται όταν διαβάζει και έχει πονοκέφαλο ή φέρνει λάθη από την αντιγραφή στον πίνακα.

ΜΥΩΠΙΑ : Είναι μία διαθλαστική ανωμαλία του οφθαλμού κατά την οποία οι φωτεινές ακτίνες δεν εστιάζονται επάνω στον αμφιβληστροειδή αλλά πριν από αυτόν. Συνήθως εμφανίζεται μεταξύ 5 και 15 ετών, μπορεί όμως να υπάρχει και από τη γέννηση ή να εμφανιστεί κατά την εφηβεία. Κατά κανόνα σταματάει με την ολοκλήρωση της ανάπτυξης του σώματος.

Η εξέλιξη της μυωπίας είναι γενετικά προκαθορισμένη και δεν επηρεάζεται από το αν το παιδί φοράει τα γυαλιά του, αν διαβάζει πολύ ή αν παρακολουθεί πολλές ώρες τηλεόραση. Επίσης η χορήγηση βιταμινών ή σωστού φωτισμού στο διάβασμα επίσης δεν επηρεάζει την εξέλιξη της μυωπίας. Γι αυτό δεν προκαλείται σοβαρό πρόβλημα αν η διάγνωση της μυωπίας καθυστερήσει και γίνει στην ηλικία των 3,5 ετών, στα πλαίσια του καθολικού ανιχνευτικού ελέγχου των ματιών όλων των παιδιών.

Δουλγέρης Κυριάκος,  Παιδίατρος

Βρείτε μας στο facebook : https://www.facebook.com/doulgeriskyriakos/