ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΒΡΕΦΙΚΗ - ΝΗΠΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΘΕΤΟΝΤΑΣ ΣΤΟΧΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ

Το 2018 η Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας εξέδωσε συστάσεις για την εισαγωγή στερεών τροφών στο 1^ο χρόνο της ζωής. Ανάμεσα στις τροφές που ρητά απαγορεύονται στον 1^ο χρόνο της ζωής των βρεφών είναι η ζάχαρη και το αλάτι.

Η αγωγή υγείας είναι μία πονεμένη ιστορία στη χώρα μας και διαχρονικά αργεί να προλάβει τις υπάρχουσες τάσεις και συνθήκες. Η εκπαίδευση του πληθυσμού σε θέματα διατροφής και υγείας απέχει «έτη φωτός» από τις αντίστοιχες προσπάθειες που γίνονται σε δυτικές χώρες όπως ο Καναδάς ή οι Σκανδιναβικές. Η αγωγή στο θέμα της διατροφής θα έπρεπε να διδάσκεται στα παιδιά σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, να αποτελεί βασικό μάθημα στις ιατρικές σχολές αλλά και σε όλους τους επαγγελματίες της υγείας.

Έτσι και οι επίσημες οδηγίες όσον αφορά τη βρεφική διατροφή έρχονται με καθυστέρηση για να επιβεβαιώσουν μία υπάρχουσα τάση για στροφή προς τα υγιεινά και φυσικά τρόφιμα. Μια στροφή που έρχεται στην Ελλάδα ως μόδα, ακολουθώντας τις κυρίαρχες τάσεις του εξωτερικού, φτάνοντας εδώ αποσπασματικά μέσω του διαδικτύου ή μέσω ενημερωμένων διατροφολόγων, ιατρών και άλλων επιστημόνων.

Είναι αλήθεια ότι όλο και περισσότερο οι γονείς φροντίζουν για τη σωστή διατροφή των βρεφών και αποφεύγουν τα λάθη των δεκαετιών 80’s, 90’s και 00’s, όπου ο γονιός είχε να ασχοληθεί με μία καριέρα και το παιδί έπρεπε να τρώει γρήγορα και να ενοχλεί όσο το δυνατό λιγότερο. Ο μητρικός θηλασμός επανήλθε δυναμικά στο προσκήνιο και κερδίζει διαρκώς έδαφος σε σχέση το ξένο γάλα (σήμερα ο αποκλειστικός μητρικός θηλασμός στα βρέφη ηλικίας 3 μηνών έχει ανέλθει από την ανυπαρξία στο ελπιδοφόρο ποσοστό του 28%).

Πολλοί είναι οι γονείς που μαγειρεύουν στα βρέφη τους σπιτικές κρέμες δημητριακών και λαχανικών και δεν εμπιστεύονται τις γεμάτες πρόσθετα βρεφικές κρέμες του εμπορίου. Αργότερα στη νηπιακή ηλικία βλέπουμε γονείς να προσφέρουν στο παιδί τους τη συνήθεια του υγιεινού πρωινού και να αποφεύγουν το «βούτυρο με μερέντα» ή το «γάλα με κακάο». Να δίνουν φρέσκο γάλα μετά το χρόνο και να διακόπτουν έγκαιρα το μπιμπερό και τις αλεσμένες τροφές. Να δίνουν φρούτα αντί για έτοιμους χυμούς, σνακ δημητριακών αντί για κρουασάν από το περίπτερο, όσπρια και λαχανικά από το οικογενειακό τραπέζι αντί για τηγανητές πατάτες. Οι βρεφονηπιακοί σταθμοί στις μέρες μας βγάζουν το εβδομαδιαίο πρόγραμμα φαγητού ακολουθώντας πιστά τις οδηγίες των διατροφολόγων τους.

Κάποιος βέβαια θα πει και το κλασικό : Δηλαδή εμείς που μεγαλώσαμε με  φαρίν λακτέ και γάλα εβαπορέ τι πάθαμε ?

Σίγουρα δεν γίνονται όλα τα παιδιά παχύσαρκα μόνο εξαιτίας της διατροφής. Παίζει ρόλο και η ιδιοσυστασία του κάθε οργανισμού, η άθληση ή η καθιστική ζωή, το πόσες ώρες καθηλώνεται το παιδί μπροστά σε οθόνες . . .

Όμως τα δραματικά ποσοστά παιδικής παχυσαρκίας (και κατ’ επέκταση στους ενήλικες αθηρωμάτωσης των αγγείων, υπέρτασης, διαβήτη, αυξημένης χοληστερίνης, καρδιακών και εγκεφαλικών επεισοδίων και καρκίνου) δεν αφήνουν αμφιβολία πως κάποιοι την πάτησαν από πολύ μικρή ηλικία.

Σύμφωνα με μία έρευνα του 2018 τα παιδιά που είναι παχύσαρκα (με δείκτη μάζας σώματος πάνω από τις αντίστοιχες για κάθε παιδί καμπύλες) στα 3 τους έτη και που συνεχίζουν να "ίπτανται" πάνω από τις καμπύλες μέχρι τα 6 τους έτη, είναι καταδικασμένα να γίνουν παχύσαρκοι ενήλικες.

Πως θέτουμε λοιπόν τους στόχους για την διατροφική πρόληψη της παχυσαρκίας ήδη από την βρεφική περίοδο της ζωής ;

10 ΒΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΒΡΕΦΩΝ ΚΑΙ ΝΗΠΙΩΝ

1)   ΕΠΙΛΕΓΩ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ ΜΗΤΡΙΚΟ ΘΗΛΑΣΜΟ

Είναι γνωστή η ευεργετική επίδραση του αποκλειστικού μητρικού θηλασμού στην πρόληψη της παχυσαρκίας και στην υιοθέτηση, ήδη από τη μικρή νηπιακή ηλικία, σωστών διατροφικών συνηθειών.

ΜΗΤΡΙΚΟΣ ΘΗΛΑΣΜΟΣ - ΔΩΡΟ ΖΩΗΣ !

Αφενός το μητρικό γάλα είναι «πιο ελαφρύ» καθώς έχει χαμηλότερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη. Οι ανάγκες των βρεφών σε πρωτεΐνη είναι συγκεκριμένες την περίοδο του απογαλακτισμού (κατά μέσο όρο 10,2 gr/24ωρο στην ηλικία 6-12 μηνών). Το μητρικό γάλα έχει την ιδιότητα να μειώνει την περιεκτικότητά του σε πρωτεΐνη καθώς το βρέφος αναπτύσσεται και λαμβάνει επιπλέον πρωτεΐνες και από τις στερεές τροφές.

Αντιθέτως, η υπερβολική πρόσληψη πρωτεΐνης κατά την βρεφική περίοδο, μέσω της αυξημένης συγκέντρωσης των αμινοξέων στο αίμα, προκαλεί υπερβολική διέγερση της ινσουλίνης και του ινσουλινόμορφου αυξητικού παράγοντα IGF-1. Αυτό οδηγεί σε μεγάλη αύξηση του βάρους και στη δημιουργία λιποκυττάρων και τελικά προδιαθέτει σε παχυσαρκία.

«Οι μητέρες που δεν μπορούν να θηλάσουν, πρέπει να προσέξουν να επιλέξουν ένα βρεφικό γάλα με όσο το δυνατό χαμηλότερη πρωτεΐνη» B. Koletzko – Πρόεδρος ESPGHAN 2013

Αφετέρου το βρέφος που θηλάζει και κατά συνέχεια το μικρό νήπιο, μαθαίνει να έχει τον έλεγχο της ποσότητας της τροφής του.

Το βρέφος που θηλάζει αποκλειστικά μαθαίνει να τρώει με βάση το αίσθημα του κορεσμού, δηλαδή τρώει όταν πεινάει και σταματάει να τρώει όταν πλέον έχει χορτάσει. Αυτό διότι ο γονιός δεν έχει τον έλεγχο του «πότε» και του «ποσό τρώει», καθώς το μωρό αντλεί από το στήθος όσο πραγματικά χρειάζεται και όποτε αυτό θέλει. Τα βρέφη αποφεύγουν τις υπερβολικές για το μικρό στομάχι τους ποσότητες που συνήθως τους προσφέρονται μέσω της καταναγκαστικής ροής του μπιμπερό . Επίσης γλυτώνουν και από την επιμονή μαμάδων, μπαμπάδων και γιαγιάδων για να αδειάσει το μπιμπερό.

Το θηλάζον βρέφος προτιμά τα μικρά και συχνά γεύματα και καταναλώνει όσες θερμίδες έχει πραγματικά ανάγκη. Η ευεργετική επίδραση του θηλασμού φαίνεται άμεσα στο επόμενο στάδιο, της εισαγωγής των στερεών τροφών. Τα βρέφη του θηλασμού, συνεχίζουν όπως ακριβώς είχαν μάθει να ελέγχουν από μόνα τους την ποσότητα της τροφής, με βάσει το αίσθημα του κορεσμού. Καταναλώνουν μικρότερες ποσότητες και είναι πιο επιλεκτικά. Δείχνουν προτίμηση για τα πράσινα λαχανικά και τις όξινες γεύσεις και λιγότερη αγάπη για τις γλυκές γεύσεις.

Πρόσθετα σάκχαρα στα βρεφικά γάλατα !

Ορισμένες εταιρείες επιμένουν να φορτώνουν τα βρεφικά γάλατα με απλά σάκχαρα όπως η μαλτοδεξτρίνη, σε όρια πάνω από τα επιτρεπόμενα και εις βάρος της λακτόζης, του φυσιολογικού σακχάρου του γάλακτος. Αυτό το βλέπουμε ιδιαίτερα στα ειδικά γάλατα, όπως γάλατα για κολικούς Το φυσιολογικό ποσοστό της λακτόζης στο ανθρώπινο γάλα κυμαίνεται στο 75% του συνόλου των σακχάρων.

Ο λόγος είναι απλός. Η αυξημένη συγκέντρωση μαλτοδεξτρίνης κάνει το γάλα πιο εύπεπτο και μειώνει τους ενοχλητικούς κολικούς. Η λακτόζη προκειμένου να απορροφηθεί απαιτεί την παρουσία του ενζύμου λακτάση στο λεπτό έντερο, το οποίο την αποδομεί στους μονοσακχαρίτες γαλακτόζη και γλυκόζη. Ένζυμο του οποίου η λειτουργία σε πολύ μικρά βρέφη ενδέχεται να ανεπαρκεί. Αντίθετα το ένζυμο που διασπά τη μαλτοδεξτρίνη υπάρχει στον οργανισμό του βρέφους σε αφθονία. Επιπλέον η μαλτοδεξτρίνη μεταβολίζεται σε μικρότερο βαθμό από τα βακτήρια της εντερικής χλωρίδας με αποτέλεσμα να αποφεύγεται η παραγωγή αερίων λόγω ζυμώσεων τα οποία προκαλούν μετεωρισμούς.

Η μαλτοδεξτρίνη απορροφάται από το έντερο εύκολα και γρήγορα ως γλυκόζη και έτσι έχει υψηλό γλυκαιμικό δείκτη. Προκαλεί απότομη αύξηση της ινσουλίνης και η ενέργεια που παρέχει προάγει την πρωτεϊνοσύνθεση και την αυξημένη μυϊκή μάζα. Τελικά προκαλείται μεγάλη πρόσληψη βάρους.

Πολλές τροφές και ποτά περιέχουν μαλτοδεξτρίνη ως υποκατάστατο ζάχαρης στα οποία περιλαμβάνονται : τεχνητές γλυκαντικές ουσίες, τρόφιμα σνακ, γιαουρτάκια, δημητριακά πρωινού. σάλτσες για σαλάτες και ενεργειακά ποτά. Για να αντιληφθούμε το μέγεθος της μεταβολικής επιβάρυνσης του βρέφους φτάνει να αναλογιστούμε πως η μαλτοδεξτρίνη είναι το σημαντικότερο από τα συστατικά που χρησιμοποιούνται στα ενεργειακά gel – συμπληρώματα που χρησιμοποιούν αθλητές … για να συνεχίσουν να τρέχουν.

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ GEL ΜΕ ΜΑΛΤΟΔΕΞΤΡΙΝΗ

2) ΔΕΝ ΠΙΕΖΩ ΤΟ ΜΩΡΟ ΝΑ ΑΔΕΙΑΖΕΙ ΤΟ ΠΙΑΤΟ

Οι γονείς θα πρέπει να αφήσουν ελεύθερο το βρέφος να καθορίσει την ποσότητα της τροφής του και όχι να το πιέζουν με καταναγκαστικό τάισμα, με παιχνίδια απόσπασης της προσοχής ή ακόμα χειρότερα με τάισμα μπροστά σε οθόνες.

Επιδιώκουμε πάντα την καλή επικοινωνία με το μωρό κατά την ώρα του φαγητού. Αναγνωρίζουμε τα σημάδια της πείνας του και το ταΐζουμε σε χαλαρό κλίμα, με λεκτική επικοινωνία, τρυφερότητα και αγάπη, προσφέροντας το φαγητό αργά, με υπομονή και χωρίς την άσκηση πίεσης.

Αργότερα μετά την ηλικία του ενός έτους, η ώρα του φαγητού θα πρέπει να είναι ευχάριστη, στο τραπέζι μαζί με την υπόλοιπη οικογένεια, να επιτρέπουμε στο βρέφος να πειραματίζεται με τις νέες τροφές (και ας πέφτουν στο πάτωμα !) και να τρώει μόνο του πιάνοντας το κουτάλι (ανάλογα και με τις αναπτυξιακές του δυνατότητες).

Η μη τήρηση των συστάσεων και το τάισμα από τη μαμά σε μεγάλες ηλικίες (>2 ετών) δεν βοηθάει στην ανάπτυξη της ικανότητας αυτορρύθμισης της λήψης τροφής από το παιδί. Ελλοχεύει εδώ ο κίνδυνος ανάπτυξης παχυσαρκίας.

Αποφύγετε τα γνωστά λάθη - παγίδες : 1) Πίεση και άγχος για το πόσο θα φάνε 2) Γρήγορο τάισμα (σχεδόν με το ζόρι) λόγω έλλειψης χρόνου 3) Ακατάστατο πρόγραμμα φαγητού (το μπισκοτάκι κάθε μισή ώρα παχαίνει!) 4)Κυνήγι του παιδιού μέσα στο σπίτι με το κουτάλι ή «στο πάρκο με το κεφτεδάκι» 5) Παιδιά που δεν τους δόθηκε η ευκαιρία να πειραματιστούν με τροφές και υφές ή να μάθουν να κρατάνε το πιρούνι για να μην λερωθούν η κουζίνα και τα ρούχα.

ΤΟ ΚΟΥΤΑΛΙ ΜΑΘΑΙΝΕΤΑΙ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΜΙΚΡΕΣ ΗΛΙΚΙΕΣ

3) ΟΡΓΑΝΩΝΩ ΕΝΑ ΣΤΑΘΕΡΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΦΑΓΗΤΟΥ

Οι χρυσοί κανόνες της διατροφικής διαπαιδαγώγησης μετά τον 1^ο χρόνο ζωής είναι οι εξής :

Ένα τακτικό πρόγραμμα φαγητού μέσα στη μέρα που αποτελείται από 3 κύρια γεύματα και 2 ενδιάμεσα σνακ. Στα κύρια γεύματα (πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό) βάζουμε το παιδί να κάτσει μαζί μας στο οικογενειακό τραπέζι και το αφήνουμε να φάει χωρίς χρονικούς περιορισμούς (είτε φάει για 5 λεπτά είτε χρειαστεί 40 λεπτά). Από την ηλικία των 10 μηνών αφήνουμε το μωρό να τρώει μαλακά τρόφιμα που τα πιάνει με τα δάχτυλα. Από την ηλικία των 12 μηνών το αφήνουμε να μάθει να χειρίζεται το κουτάλι (ακόμα και αν στην αρχή αντιστοιχεί μία κατάποση στις 5 προσπάθειες !). Τα αλεσμένα τρόφιμα θα πρέπει να σταματάνε μετά τον χρόνο. Το τάισμα θα πρέπει να σταματάει μετά τα 2 χρόνια ζωής . Δεν ξεχνάμε να προσφέρουμε στο παιδί υγιεινά σνακ (3 ώρες μετά τα κύρια γεύματα) τα οποία  μπορεί να τα φάει περιπατητικά, παίζοντας. Σε κάθε γεύμα το παιδί αφήνεται να αποφασίσει μόνο του το πόσο θα φάει.

Θεμέλιο για την καλή λειτουργία του μεταβολισμού είναι το πρώτο κύριο γεύμα της ημέρας δηλαδή ένα καλό και πλήρες πρωινό. Το πρωινό το εγκαθιστούμε σταδιακά μετά τον 12^ο μήνα ζωής.

Οι τακτικές του φαγητού θα πρέπει να συμβαδίζουν με την ηλικία ! Για παράδειγμα μην αλέθετε τα φαγητά σε παιδάκια με ωραία κοφτερά δοντάκια ! Μάθετέ τα να τρώνε μόνα τους !

4) ΒΑΖΩ ΕΞ ΑΡΧΗΣ ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΤΡΟΦΩΝ

ΟΛΗ Η ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΣΤΗ ΔΙΑΘΕΣΗ ΤΟΥΣ

Σύμφωνα με την σύγχρονη τεκμηρίωση δεν χρειάζεται να καθυστερεί η εισαγωγή κοινών αλλεργιογόνων τροφίμων, έτσι ώστε σε σύντομο χρονικό διάστημα το διαιτολόγιο του μωρού να διαθέτει μεγάλη ποικιλία, συμπεριλαμβανομένων των γαλακτοκομικών, του αυγού, των θαλασσινών και ίχνη από ξηρούς καρπούς. Πρέπει επίσης να ενθαρρύνεται η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε υγιεινές επιλογές τροφίμων ,όπως λαχανικά και φρούτα εποχής, μέχρι το βρέφος να τις αποδεχτεί.

Η εισαγωγή ποικιλίας τροφών από την αρχή εξασφαλίζει την πρόσληψη όλων των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών και την ευκολότερη αποδοχή τροφίμων στη συνέχεια. Μη περιμένετε από ένα βρέφος που μεγάλωσε με τη γλυκιά γεύση της κρέμας ρυζάλευρο-βανίλια να αρχίσει ξαφνικά να καταναλώνει αρακά, φακές, μπρόκολο και σαρδέλες. Οι καλές συνήθειες καθιερώνονται από νωρίς, οι προτιμήσεις για υγιεινές τροφές μπορούν να καλλιεργηθούν !

Μην περιορίζεστε σε 2-3 φαγητά που γνωρίζετε ότι αρέσουν στο παιδί αλλά προσθέτετε πάντα κάτι καινούργιο.

5) ΟΧΙ ΖΑΧΑΡΗ – ΟΧΙ ΑΛΑΤΙ

Η κατανάλωση τροφίμων με πρόσθετη ζάχαρη και αλάτι συνιστάται να αποφεύγεται κατά τον 1^ο χρόνο της ζωής λόγω της μεταβολικής επιβάρυνσης από τα συστατικά αυτά αλλά και για λόγους διαμόρφωσης υγιεινών γευστικών συνηθειών.

Ιδιαίτερα προσεκτικοί θα πρέπει να είμαστε απέναντι στα τυποποιημένα τρόφιμα που προωθούνται στην αγορά ως κατάλληλα για βρέφη ενώ περιέχουν ζάχαρη, αλάτι ή trans λιπαρά οξέα όπως : ειδικά-εμπλουτισμένα γάλατα, επιδόρπια γιαουρτιού, κρέμες, μπισκότα και γλυκά. Ειδικά θα πρέπει να αποφεύγονται οι τυποποιημένοι χυμοί, φρουτοποτά και αναψυκτικά λόγω της αυξημένης περιεκτικότητας τους σε πρόσθετα σάκχαρα.

Προτιμήστε για σνακ τα δημητριακά, το φυσικό γιαούρτι, τα φρούτα, τα αποξηραμένα φρούτα (σταφίδες , δαμάσκηνα) και τους φυσικούς χυμούς

6) ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΖΩ ΤΙΣ ΒΡΕΦΙΚΕΣ ΚΡΕΜΕΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ

Η βρώμη με αλεσμένο φρούτο, το σπιτικό ρυζάλευρο με πουρέ λαχανικού, τα ζυμαρικά σούπα με ντομάτα, το κεχρί, το κινόα, ο τραχανάς, το γιαούρτι, το αυγό με ψωμάκι είναι ιδανικές θρεπτικές επιλογές σε σχέση με τις γεμάτες πρόσθετα σάκχαρα και αρώματα βρεφικές κρέμες του εμπορίου.

Οι κρέμες της βρεφικής ηλικίας αποτελούν τις πρώτες γεύσεις του παιδιού και έχουν κρίσιμο ρόλο για την ανάπτυξη της μελλοντικής διατροφικής συμπεριφοράς και την καθιέρωση συνηθειών. Ως εκ τούτου οι πρώτες αυτές τροφές δε μπορεί να είναι οι έτοιμες κρέμες του εμπορίου που έχουν υπερβολικές ποσότητες υδατανθράκων ανά γεύμα (άρα και θερμίδων), απλών σακχάρων (μαλτοδεξτρίνη, φρουκτόζη, γλυκόζη) και ενίοτε ζάχαρης (σακχαρόζη ή σουκρόζη). Οι κρέμες αυτές συνηθίζουν τα βρέφη σε μία χαρακτηριστική γλυκιά πανομοιότυπη γεύση που τις κάνει λαχταριστές για επιδόρπιο ακόμα και στους ενήλικες.

ΒΡΕΦΙΚΗ ΚΡΕΜΑ Ή ΓΛΥΚΌ ;

Ένα συνηθισμένο πρόσθετο στις έτοιμες κρέμες είναι η βανιλλίνη. Η βανιλλίνη είναι απομίμηση βανίλιας. Περιγράφεται αλλιώς και ως ‘άρωμα βανίλιας’. Είναι μια χαμηλής ποιότητας γλυκαντική ουσία που παράγεται για να έχει ακριβώς γεύση όπως η βανίλια. Έχει μηδενικά οφέλη για την υγεία και έχει συνδεθεί με την ενεργοποίηση χημικών ουσιών του εγκεφάλου που προκαλούν στο βρέφος εθισμό.

Επιλέγοντας λοιπόν τις έτοιμες κρέμες ουσιαστικά επιλέγουμε να εθίσουμε τα μωρά σε γλυκές γεύσεις, σχεδόν πανομοιότυπες, που θα τις καταναλώνουν καθημερινά σε μεγάλες ποσότητες, καλλιεργώντας ταυτόχρονα και την αποστροφή τους προς τα λαχανικά, τα φρούτα και τα υπόλοιπα υγιεινά τρόφιμα !

Η πιο νόστιμη βρεφική κρέμα είναι αυτή που προετοιμάζει με αγάπη η μαμά !

7) ΔΙΑΚΟΠΤΩ ΕΓΚΑΙΡΑ ΑΛΕΣΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΚΑΙ ΜΠΙΜΠΕΡΟ

Ήδη από το 10^ο μήνα της ζωής το βρέφος είναι αναπτυξιακά έτοιμο να δοκιμάσει μόνο του μαλακές τροφές που τις τρώει με τα δάχτυλα (finger foods). Στην ίδια ηλικία η μαμά μπορεί σταδιακά να εγκαταλείψει το άλεσμα των τροφών και να πατάει απλά τις τροφές με το πιρούνι. Μαλακό μπιφτέκι, κοτόσουπα, ψάρι, πατάτα φούρνου, λαχανικά, γιουβαρλάκια, παστίτσιο, φακές, κριθαράκι με ανθότυρο, πουρές με κιμά, κεφτέδες λαχανικών, μπανανοτηγανίτες και αυγοφέτες είναι μερικές από τις τροφές που ένα βρέφος 10 έως 12 μηνών μπορεί να καταναλώνει χωρίς να αλέθονται.

Η διακοπή των αλεσμένων οδηγεί άμεσα στον περιορισμό της υπερβολικής ποσότητας τροφής που ενδεχομένως να λαμβάνουν τα βρέφη μέσω αυτών (για παράδειγμα μία φρουτόκρεμα μπορεί να περιέχει έως και 3 ολόκληρα φρούτα, ποσότητα που θα δυσκόλευε ακόμα και έναν ενήλικα). Τα βρέφη που συνεχίζουν να ταΐζονται με αλεσμένα τρόφιμα μετά τους 10 μήνες έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να μην καταλαβαίνουν πότε χορταίνουν και να καταλήγουν σε υπερφαγία.

Η παράταση των αλεσμένων μετά το 1^ο χρόνο οδηγεί σε προβλήματα προσαρμογής στη μάσηση και την κατάποση στερεών τροφών και καθυστερεί την μετάβαση του παιδιού στο φαγητό της υπόλοιπης οικογένειας.

Τα νήπια που αφήνονται να φάνε μόνα τους μη αλεσμένη τροφή, έχουν καλύτερο έλεγχο της όρεξής τους, μπορούν να κρατούν στα χέρια τους τις τροφές ή να χρησιμοποιούν το κουτάλι και τρώνε με το δικό τους ρυθμό – συνήθως πολύ πιο αργό και πιο υγιή από αυτό που περιμένουν οι ενήλικες.

Παρομοίως μετά τον 12^ο μήνα θα πρέπει σταδιακά να διακοπεί η σίτιση με το μπιμπερό και να αντικατασταθεί πλήρως από το εκπαιδευτικό ποτηράκι, το ποτήρι με καλαμάκι ή το ανοιχτό ποτήρι των ενηλίκων. Το μπιμπερό  με την καταναγκαστική του ροή μπορεί να αυξάνει τις πιθανότητες παχυσαρκίας, ακόμα και αν μέσα μπαίνει μητρικό γάλα. Γι' αυτό εκπαιδεύουμε έγκαιρα το βρέφος από την ηλικία των 6 μηνών προσφέροντας το νερό με το εκπαιδευτικό ποτηράκι.

«Ένα παιδάκι δύο ετών, το οποίο καταναλώνει πριν τον ύπνο 250 γρ. γάλα μέσω μπιμπερό, θα πάρει πάνω το 10% των ημερήσιων θερμίδων μόνο απ’ αυτό το μπουκάλι».

8) ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΙΣ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΕΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΓΑΛΑΚΤΟΣ

Τα βρέφη που θηλάζουν συνεχίζουν χωρίς περιορισμό τον κατ’ απαίτηση θηλασμό στο 2^ο εξάμηνο της ζωής ταυτόχρονα με την εισαγωγή στερεών τροφών. Τα βρέφη που δεν θηλάζουν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τους σε γάλα με 2 γεύματα γάλακτος σκόνη (πρωί-βράδυ) και  συνήθως πίνουν και λίγο γάλα το μεσημέρι πριν ή μετά τον ύπνο. Θα πρέπει να καταβάλλεται προσπάθεια να μην αντικαθιστούν άλλα γεύματα στερεών τροφών με γάλα. Επίσης δεν είναι λογικό μετά από ένα πλήρες γεύμα να προσφέρουμε στο μωρό και ένα γεμάτο μπιμπερό με 200 ml γάλα όπως συνηθίζουν κάποιοι γονείς.

Το πλήρες γάλα είναι απαραίτητο για τα βρέφη 6-12 μηνών έως ένα λίτρο την ημέρα. Στο δεύτερο χρόνο τα παιδιά χρειάζονται από 400 έως 600 ml πλήρες γάλα.

Από τον 3^ο χρόνο παιδάκια με δείκτη μάζας σώματος στα όρια του υπέρβαρου ή παχύσαρκου μπορούν να καταναλώνουν γάλα με χαμηλά λιπαρά, έως 400 ml ημερησίως.

9) ΕΓΚΑΙΡΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΤΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΤΡΑΠΕΖΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ

Μετά το τέλος του 1^ου χρόνου το παιδί θα πρέπει σταδιακά να μεταβεί στη διατροφή της υπόλοιπης οικογένειας και να γίνει προσπάθεια να τρώει από το οικογενειακό τραπέζι (για παράδειγμα φαγητά κατσαρόλας ή φούρνου με ελάχιστη προσθήκη αλατιού από τα οποία τρώνε όλοι). Είναι σημαντικό οι γονείς να υιοθετούν τη μεσογειακή διατροφή και να δίνουν το καλό παράδειγμα (για παράδειγμα της κατανάλωσης λαχανικών) στα παιδιά τους.

Είναι σημαντικό να τρώμε μαζί με το παιδί στα κύρια γεύματα, στο ίδιο τραπέζι, το ίδιο φαγητό.

Δίνουμε έμφαση από νωρίς σε τροφές πλούσιες σε σίδηρο, όπως λαχανικά, κρέας, αυγό, φακές, ψάρι. Δίνουμε λιγότερη έμφαση και εισάγουμε αργότερα τροφές όπως δημητριακά, ψωμί, γιαούρτι, κασέρι. Χρησιμοποιούμε πολύ λίγο επιτραπέζιο αλάτι στη μαγειρική. Προσφέρουμε μόνο πολύ περιστασιακά οποιαδήποτε μορφή ζάχαρης και απλών υδατανθράκων (μπισκότα, σοκολάτες, γλυκά).

10) ΠΡΩΤΕΙΝΗ – ΛΙΠΙΔΙΑ - ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ

Η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας και Διατροφής (ESPGHAN) στις πρόσφατες συστάσεις (2017) συστήνει η μέση ημερήσια πρόσληψη από πρωτεΐνες να μην ξεπερνά σε ποσοστό το 15% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης διότι διαφορετικά αυξάνεται ο κίνδυνος της παχυσαρκίας στην παιδική ηλικία. Η ποιότητα των πρωτεϊνών έχει σημαντικό ρόλο στη διατροφή του βρέφους.

Η υπερβολική ποσότητα πρωτεϊνών ιδιαίτερα από τα γαλακτοκομικά, πρέπει να αποφεύγεται. Οι ανάγκες σε πρωτεΐνες πρέπει να καλύπτονται κατά κύριο λόγο από πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας (αυγό, κρέας, ψάρι) αλλά και πρωτεΐνες φυτικής προέλευσης.

Το συνιστώμενο ποσοστό ενεργειακής πρόσληψης από λιπίδια κατά το 2^ο εξάμηνο της ζωής κυμαίνεται από 35-40%. Τα προσλαμβανόμενα λιπίδια από τις στερεές τροφές πρέπει να περιορίζουν τα κορεσμένα λιπαρά οξέα (λίπη ζωικής προέλευσης) σε ποσοστό <10%. Αντίθετα πρέπει να περιλαμβάνουν κυρίως τα μονοακόρεστα (ελαιόλαδο) και τα ω3 πολυακόρεστα λιπαρά οξέα μακράς αλύσου, με κύριο το δοκοσαεξανοϊκό οξύ (100 mg/ημέρα) και με βασικές πηγές τα μικρά λιπαρά ψάρια. Η πρόσληψη των trans λιπαρών οξέων πρέπει να μειωθεί στο ελάχιστο.

Δεν εφαρμόζουμε ποτέ δίαιτα με χαμηλά λιπαρά σε βρέφη και μικρά νήπια κάτω των 2 ετών. Τα λιπαρά είναι εντελώς απαραίτητα για την ομαλή ανάπτυξη του εγκεφάλου. Δίνουμε όμως έμφαση σε καλά λιπαρά από ελαιόλαδο ή λιπαρά ψάρια.

Το συνιστώμενο ποσοστό ενεργειακής πρόσληψης από υδατάνθρακες το 2^ο 6μηνο της ζωής είναι 45-60 %. Συνιστάται η μη χορήγηση σακχαρούχων ροφημάτων και μικρογευμάτων (σνακ) κατά τον 1^ο χρόνο της ζωής και η αποφυγή χορήγησης χυμών φρούτων ως ρόφημα. Τα φρούτα συνιστάται να χορηγούνται σε ολόκληρη ή αλεσμένη μορφή και μικρή μόνο ποσότητα χυμού (πχ πορτοκάλι, λεμόνι) μπορεί να προστίθεται σε κάποιο γεύμα, με κύριο στόχο την αύξηση της βιοδιαθεσιμότητας του σιδήρου.

ΔΟΥΛΓΕΡΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ – ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ

" Βόλος 2019 "