ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΕΣ ΙΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΤΙ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ!

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

            Οι λοιμώξεις του αναπνευστικού εμφανίζονται με μεγάλη συχνότητα τους χειμερινούς μήνες και απασχολούν γονείς και γιατρούς την περίοδο αυτή. Η πρώτη χρονιά στον παιδικό σταθμό ή το νηπιαγωγείο δοκιμάζει το ανοσοποιητικό σύστημα του παιδιού καθώς ένας μεγάλος αριθμός παθογόνων ιών και μικροβίων έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή μαζί του.

            Δυνητικά παθογόνα μικρόβια και ιοί μεταδίδονται πολύ εύκολα σε κλειστούς χώρους με μικρά παιδιά που χειρίζονται από κοινού αντικείμενα ή που συναναστρέφονται στενά και ανταλλάσσουν σταγονίδια με την αναπνοή, την ομιλία ή το βήχα. Μέσα σε λίγες μέρες που το παιδί επιστρέφει ή ξεκινά για πρώτη φορά το σχολείο αναπτύσσει συμπτώματα λοίμωξης.

            Στα μικρά παιδιά το επίπεδο υγιεινής είναι σημαντικά μικρότερο. Βάζουν συχνά τα παιχνίδια και χέρια στο στόμα τους, δεν πλένουν από μόνα τους τα χέρια, δε σκουπίζουν τη μύξα με χαρτί μίας χρήσης (παρά την πασαλείβουν παντού με το χέρι), δεν προφυλάσσουν το στόμα τους όταν βήχουν. . . Για μία ομάδα 10 βρεφών μέσα σε ένα δωμάτιο με τα ίδια παιχνίδια ή για μία τάξη νηπιαγωγείου το μοίρασμα ιώσεων και μικροβίων μεταξύ τους είναι θέμα ωρών!

            Μάλιστα σήμερα γνωρίζουμε πως μικρόβια, όπως ο πνευμονιόκοκκος και ο στρεπτόκοκκος, που προκαλούν συνήθεις λοιμώξεις όπως ωτίτιδες και φαρυγγίτιδες, επιβιώνουν μακριά από το ανθρώπινο σώμα για μακρά χρονικά διαστήματα, σε διάφορα αντικείμενα κοινής χρήσης όπως παιχνίδια, βιβλία και επιφάνειες. Αυτό μπορεί να συμβεί ακόμα και στα σχολεία όπου οι υπεύθυνοι τηρούν τους κανόνες υγιεινής και πλένουν τα παιχνίδια τουλάχιστον σε εβδομαδιαία βάση.

            Τα δεδομένα αυτά δεν λέγονται για να επιταθεί τυχόν μικροβιοφοβία ή για να προφυλάξετε τα παιδιά με υπερβολικό τρόπο κρατώντας τα διαρκώς μέσα. Η επιστήμη γνωρίζει καλά ότι δεν αρκεί το να κολλήσει ένα παιδί για να εκδηλώσει και την ασθένεια. Μεγάλο ρόλο παίζει η άμυνα του παιδιού, ο πλήρης εμβολιασμός του, η γενική κατάστασή του, η διατροφή του, ο σωστός ύπνος, ως προς το αν τα μικρόβια ή οι ιώσεις θα παραμείνουν στο δέρμα ή στη μύτη χωρίς να προκαλέσουν τίποτα ή αν θα προκαλέσουν σοβαρή λοίμωξη.

Η ορθή πρακτική δεν είναι να αποκλείσουμε ένα πολυάσχολο και γεμάτο ενέργεια νήπιο στο σπίτι για να προστατευτεί από τις λοιμώξεις. Αντίθετα είναι θεμιτό μετά τους 6 μήνες ζωής να υπάρχει έκθεση σε κοινά μικρόβια και να περάσει το παιδί κάποιες ιώσεις που βοηθούν το αμυντικό του σύστημα να ωριμάσει.

            Σκοπός του άρθρου αυτού είναι να ενημερώσουμε για τη συχνότητα, τη διάρκεια και τα χαρακτηριστικά των συχνότερων ιώσεων και να εξετάσουμε τα σωστά μέτρα αντιμετώπισης τους.

ΚΟΙΝΟ ΚΡΥΟΛΟΓΗΜΑ

            Η συχνότερη από τις λοιμώξεις που θα μας απασχολήσει το χειμώνα είναι το κοινό κρυολόγημα και το συχνότερο αίτιο του κοινού κρυολογήματος είναι οι ρινοϊοι (ιοί της μύτης). Παρουσιάζεται με ρινική συμφόρηση και καταρροή, συνήθως διαυγών εκκρίσεων, ενώ δεν είναι σπάνιες και οι βλεννοπυώδεις εκκρίσεις (κίτρινες ή πράσινες μύξες) ειδικά 2-3 μέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων. (Το κιτρινοπράσινο χρώμα της μύξας δεν αποτελεί ένδειξη ότι οπωσδήποτε η κατάσταση έχει επιδεινωθεί, ούτε φυσικά απαιτεί αντιβίωση).

Πυρετός 38^οC - 39^οC, μπορεί να εμφανιστεί συχνά και διαρκεί 2-3 μέρες. Η έντονη συμφόρηση και τα φλέματα που το παιδί αδυνατεί να βγάλει με τον βήχα μπορεί να προκαλέσει εμετό. Η όλη κατάσταση προκαλεί χαρακτηριστική ανορεξία για 3-5 ημέρες.

Οι αυξημένες εκκρίσεις οπισθορινικά και φαρυγγικά ερεθίζουν τον λαιμό και παράγουν έναν υγρό βήχα ο οποίος μπορεί να κρατάει για αρκετές μέρες. Μερικά παιδιά συνεχίζουν να βήχουν για 10 μέρες συνεχόμενα. Παρά το ότι οι γονείς νομίζουν συχνά πως το παιδί έχει ακροαστικά και φλέματα κατά την ακρόαση των πνευμόνων βρίσκουμε φυσιολογικά ευρήματα. Τα διάφορα αντιβηχικά σιρόπια, φυτικά ή μη, παρά τα όσα υπόσχονται, συνήθως αποτυγχάνουν να ηρεμήσουν τον ιογενή και μετα-ιογενή βήχα. Η όλη κατάσταση θα υποχωρήσει σταδιακά από μόνη της και ο παιδίατρος θα μας διαβεβαιώσει πως δεν υπάρχει ιδιαίτερος λόγος ανησυχίας.

            Τα παιδιά σε ηλικία παιδικού σταθμού δικαιούνται κατά μέσο όρο 6-8 επεισόδια κοινού κρυολογήματος στη διάρκεια της σχολικής χρονιάς (12 επεισόδια την πρώτη χρονιά στον παιδικό σταθμό).

            Η αλλεργική (και όχι ιογενής) αιτιολογία της ρινίτιδας δεν αποκλείεται, ιδιαίτερα κατά την άνοιξη ή την αρχή του φθινοπώρου.

            Το κοινό κρυολόγημα κολλάει τις πρώτες 3 ημέρες από παιδί σε παιδί, ενώ το παιδί που κόλλησε θα εμφανίσει καταρροή 12 – 72 ώρες μετά την επαφή με το άρρωστο παιδί. Οπότε δεν υπάρχει λόγος να απομονώνουμε για μεγάλες περιόδους τα παιδιά με κοινό κρυολόγημα (ίσα ίσα που τα βοηθά ο καθαρός αέρας και η δραστηριοποίηση).

            Οι αντιβιώσεις πρέπει να δίνονται και μόνο βάσει ενδείξεων και σε επιπλοκές.

Είναι πραγματικά λυπηρό να συναντάμε ακόμα παιδιά που την πρώτη χρονιά στο σχολείο καταναλώνουν ένα κουτί αντιβίωσης το μήνα σαν να είναι καραμέλες. Ειδικά με όσα φέρνει στο φως η επιστημονική έρευνα για τις επιπτώσεις της κατάχρησης των αντιβιώσεων στις μικρές ηλικίες.

Αντιβίωση θα χορηγήσει ο παιδίατρος αν διαγνώσει επιπλοκή σε έδαφος ιογενούς συνδρομής (μικροβιακή επιλοίμωξη που προκαλεί για παράδειγμα οξεία μέση ωτίτιδα, φαρυγγοαμυγδαλίτιδα, πνευμονία).

            Ανησυχητικά σημεία είναι:

1.     Τρίτη μέρα με υψηλό πυρετό (>39^οC).

2.     Πυρετός που σταματά για τουλάχιστον 1 ημέρα και επανέρχεται υψηλότερος.

3.     Έντονη καταβολή του παιδιού και άλλα συστηματικά συμπτώματα (έντονος πονοκέφαλος, εξάνθημα).

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΙΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΟΣΒΑΛΛΟΥΝ ΤΟ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟ

Οι ιώσεις έχουν μερικά κοινά χαρακτηριστικά, όπως πυρετός, αδυναμία, ρινική συμφόρηση, μυϊκούς πόνους, τάση για εμετό, ανορεξία. Χαρακτηριστικό των ιώσεων στις μικρές ηλικίες είναι ότι προσβάλουν τον οργανισμό του παιδιού από «πάνω έως κάτω». Δηλαδή βλέπουμε ταυτόχρονα προσβολή των οφθαλμών (ερυθρότητα),της μύτης (ρινίτιδα),του φάρυγγα (φαρυγγίτιδα),των λεμφαδένων του τραχήλου (λεμφαδενίτιδα) και του εντέρου (διάρροια).

Μερικές ιώσεις έχουν χαρακτηριστικά εξανθήματα και εντοπίζοντάς τα μπορούμε να προβλέψουμε την πορεία της αντίστοιχης ίωσης :

·        Αιφνίδιο εξάνθημα από τον ανθρώπινο ερπητοϊό HHV-6 ή -7 : Yψηλός πυρετός για περίπου 3 μέρες και ταυτόχρονα με την ύφεση του πυρετού εμφανίζεται εξάνθημα μικροκηλιδώδες κατά τόπους συρρέον στο κορμί και το πρόσωπο  το οποίο διαρκεί περίπου όσο κράτησε και ο πυρετός. Το παιδί στην φάση του εξανθήματος δεν μεταδίδει την νόσο και έτσι δεν έχει νόημα να το απομονώσουμε (μεταλοιμώδες φαινόμενο).

ΑΙΦΝΙΔΙΟ ΕΞΑΝΘΗΜΑ

·        Λοιμώδες ερύθημα από τον ιό Parvo Β19 : Το τυπικό εξάνθημα συνήθως παρουσιάζεται αρχικά στο πρόσωπο όπου μοιάζει σαν κάποιος να έχει “ρίξει χαστούκι”. Σταδιακά επεκτείνεται στον κορμό και στα άκρα, δείχνοντας μια προτίμηση στις εξωτερικές επιφάνειες, αφήνοντας τις παλάμες και τις πατούσες  ανεπηρέαστες. Διαρκεί από 1 μέχρι 3 εβδομάδες. Και σε αυτή τη περίπτωση το παιδί στην φάση του εξανθήματος δεν μεταδίδει την νόσο και έτσι δεν έχει νόημα να το απομονώσουμε (μεταλοιμώδες φαινόμενο).

ΛΟΙΜΩΔΕΣ ΕΡΥΘΗΜΑ

·        Νόσος Χεριών Ποδιών Στόματος από τον ιό Coxsackie :  Στην πορεία της νόσου, με την παρουσία ή όχι πυρετού εμφανίζονται μικρές φυσαλίδες στα χέρια και τα πόδια και σαν δορυφόροι γύρω από το στόμα. Πέρα από τις φυσαλίδες βλέπουμε και μικρά χαρακτηριστικά κόκκινα σημεία στις παλάμες και τα πέλματα. Συχνά εμφανίζεται εξάνθημα και στην περιοχή της πάνας και των γλουτών είτε με μορφή φυσαλίδας είτε με μορφή  βλατίδων που συρρέουν ή σχηματίζουν ομάδες. Παρά την εντυπωσιακή εικόνα η ίωση ακολουθεί κατά κανόνα καλοήθη πορεία και το εξάνθημα αποδράμει σε διάστημα 5 έως 7 ημερών. Το υπόλοιπο πρόσωπο, το τριχωτό της κεφαλής, η ράχη και ο θώρακας δεν έχουν εξάνθημα. Αυτό μας βοηθάει να ξεχωρίσουμε την ίωση αυτή από την ανεμοβλογιά. Η νόσος στη φάση του εξανθήματος είναι μεταδοτική.

ΝΟΣΟΣ ΧΕΡΙΩΝ ΠΟΔΙΩΝ ΣΤΟΜΑΤΟΣ

ΝΟΣΟΣ ΧΕΡΙΩΝ ΠΟΔΙΩΝ ΣΤΟΜΑΤΟΣ

            

Στο ερώτημα για πόσο το παιδί μας μεταδίδει τον ιό, ο παιδίατρος θα μας ενημερώσει για τις περιόδους μεταδοτικότητας της κάθε ίωσης ώστε να προστατεύσουμε τους συμμαθητές και τους φίλους μας.

  ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΜΕΤΑΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Γρίπη : 5 έως 9 μέρες από την έναρξη των συμπτωμάτων.

Κοινό κρυολόγημα : 3 έως 7 μέρες από την έναρξη των συμπτωμάτων.

Ιογενής Γαστρεντερίτιδα : Όσο συνεχίζονται οι διάρροιες.

Coxsackie : 7 έως 10 μέρες μετά το τέλος των συμπτωμάτων.

Ερπητική Ουλοστοματίτιδα : Όταν οι ερπητικές βλάβες είναι ενεργείς.

Αιφνίδιο Εξάνθημα : Μεταδίδεται όσο διαρκεί ο πυρετός μόνο.

       

Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΙΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΥ

Η απλή ίωση θα κάνει τον κύκλο της και δεν επιδέχεται συνήθως ειδικής θεραπείας παρά μόνο υποστηρικτικής αγωγής.

1.     Συναισθηματική - Ψυχολογική Υποστήριξη : το μικρό παιδί χρειάζεται περισσότερη κατανόηση και ψυχραιμία από την πλευρά μας καθώς δυσκολεύεται να καταλάβει τι του συμβαίνει και στρεσσάρεται και το ίδιο. Γι' αυτό αποφεύγουμε τις περιττές εντάσεις για άλλα θέματα και επικεντρωνόμαστε στο τρίπτυχο ενυδάτωση – διατροφή – παρακολούθηση. Οι χειρισμοί (θερμομέτρηση, ρινοπλύσεις) θα πρέπει να γίνουν με ήπιο τρόπο. Ωστόσο δεν πρέπει να φτάνουμε στο άλλο άκρο στο οποίο καταλήγουν κάποιοι γονείς και δεν θερμομετρούν ή δεν χορηγούν παυσίπονα «για να μην κλάψει το παιδί». Έτσι κινδυνεύουμε να χάσουμε τον έλεγχο και να υποεκτιμήσουμε την κατάσταση . . . 

2.     Καλή ενυδάτωση: ενθαρρύνουμε το παιδί να πίνει πολλά υγρά (νερό, γάλα, λίγο φυσικό χυμό). Η καλή ενυδάτωση είναι θεμελιώδης για την υγροποίηση εκκρίσεων και την αποσυμφόρηση και βελτιώνει σημαντικά τη γενική κατάσταση. Υπολογίζουμε και τα υγρά που το παιδί χάνει λόγω του πυρετού, των διαρροιών και των εμετών.

3.     Προσπάθεια για όσο το δυνατό καλύτερη σίτιση : αν και η ανορεξία που συνοδεύει την ίωση είναι χαρακτηριστική. Ίσως χρειαστεί για 2-3 ημέρες να υποχωρήσουμε στις σωστές μας διατροφικές συνήθειες και να του προσφέρουμε τα αγαπημένα του φαγητά, χωρίς να το παρακάνουμε όσον αφορά τις υποχωρήσεις μας και χωρίς φυσικά να του προσφέρουμε γλυκά ή άλλες λιχουδιές προκειμένου να φάει. Δεν παραλείπουμε να προσφέρουμε συχνά  φρούτα (πορτοκάλι, μήλο) για πρόσληψη βιταμινών.

4.     Προσπάθεια για όσο το δυνατόν περισσότερο και ποιοτικό ύπνο : με τακτική αποσυμφόρηση της μύτης με φυσιολογικό ορό και με το να το βάζουμε εγκαίρως για ύπνο όταν βλέπουμε τα σημάδια της νύστας και της ταλαιπωρίας.

ΦΑΡΜΑΚΑ

·        Αντιβιοτικά : θα χορηγηθούν μόνο από τον παιδίατρο σε επιπλοκές όπως: ωτίτιδα, φαρρυγγοαμυγδαλίτιδα, παραρρινοκολπίτιδα, πνευμονία.

·        Ρινικά αποσυμφορητικά σπρέι : θα πρέπει να χρησιμοποιούνται με φειδώ και για διάστημά μικρότερο από 5 ημέρες.

·        Πλύσεις με φυσιολογικό ορό :  όσο και αν μας δυσκολεύουν είναι η καλύτερη λύση. Τα βρέφη και τα μικρά παιδιά αναπνέουν εξ ολοκλήρου ή κυρίως από τη μύτη, έτσι οποιαδήποτε ρινίτιδα ή απόφραξη τα δυσκολεύει σημαντικά να τραφούν, να κοιμηθούν ή να αναπνεύσουν σωστά. Επίσης δεν έχουν μάθει ακόμα να φυσούν προς τα έξω τη μύτη τους, έτσι που η μύξα αποφράσσει πιο επίμονα τις ρινικές κοιλότητες, δημιουργώντας προδιάθεση για ωτίτιδες, άπνοιες.  Η αποσυμφόρηση με τον φυσιολογικό ορό ανά 4 με 6 ώρες έχει σημαντικά οφέλη στη βελτίωση της όλης κατάστασης.

·        Τα αντισταμινικά :  δεν έχουν θέση στη θεραπεία της ιογενούς ρινίτιδας παρά μόνο σε αλλεργικές καταστάσεις. Η παλιά πεποίθηση ότι μπορούν να βοηθήσουν καθώς μειώνουν την παραγωγή μύξας δεν ισχύει και θα πρέπει να αναθεωρηθεί.

·        Αντιπυρετικά- αναλγητικά : σε πυρετό >38^οC. Αποφεύγουμε αν γίνεται να ρίξουμε τα δέκατα (37,1 έως 37,9) καθώς η δεκατική πυρετική κίνηση είναι σύμμαχος του οργανισμού στην αντιμετώπιση της ίωσης. Άλλωστε πολύ συχνά βλέπουμε ότι τα δέκατα υποχωρούν από μόνα τους.

ΔΟΥΛΓΕΡΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ

ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ

Βρείτε μας στο facebook : https://www.facebook.com/doulgeriskyriakos/