Πότε ανησυχούμε όταν το παιδί μας αργεί να μιλήσει ;
Η γλωσσική ανάπτυξη επιταχύνεται μεταξύ των ηλικιών 2 και 5 ετών. Το λεξιλόγιο αυξάνεται από 50-100 λέξεις σε περισσότερες από 2000. Η σύνταξη των προτάσεων εξελίσσεται από φράσεις τηλεγραφικής μορφής (μωρό κλαίει) σε προτάσεις που περιλαμβάνουν όλα τα μείζονα γραμματικά συστατικά. Εμπειρικά θεωρούμε ότι μεταξύ 2 και 5 ετών, ο αριθμός των λέξεων σε μία πρόταση ισοδυναμεί με την ηλικία (2 για 2 ετών, 3 για 3 ετών κλπ).
Από την ηλικία 21 μηνών έως 2 ετών τα περισσότερα παιδιά χρησιμοποιούν κτητικές αντωνυμίες (μου – η μπάλα μου), ενεστωτικούς χρόνους (εγώ παίζω), ερωτήσεις και αρνητικές απαντήσεις.
Στην ηλικία των 4 ετών τα παιδιά μετρούν μέχρι το 4 και χρησιμοποιούν παρελθοντικό χρόνο.
Τα παιδιά δεν χρησιμοποιούν μεταφορές κι έτσι κατανοούν μόνο την κυριολεκτική σημασία των λέξεων (πχ ελαφρύ σαν πούπουλο – αυτός ο χαρακτηρισμός θα δημιουργήσει απορίες στο παιδί).
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι οι έννοιες ομιλία και γλώσσα είναι διακριτές, ομιλία είναι η παραγωγή κατανοητών ήχων ενώ η γλώσσα αναφέρεται σε βαθύτερη πνευματική λειτουργία. Δηλαδή μπορεί ένα παιδί ακόμα να μην μιλάει αλλά να κατανοεί, να καταλαβαίνει τη γλώσσα. Αυτό είναι πιο σημαντικό και έχει μεγαλύτερη προγνωστική σημασία (δεκτική γλώσσα – κατανόηση).
Η απόκτηση γλωσσικών ικανοτήτων εξαρτάται από την επίδραση του περιβάλλοντος του παιδιού. Ενισχύεται από την ποσότητα και την ποικιλία της ομιλίας όταν απευθυνόμαστε στο παιδί καθώς και από το να θέτουμε ερωτήσεις και να ενθαρρύνουμε την έκφραση του λόγου.
Ο λόγος συνδέεται εξίσου με την διανοητική και συναισθηματική ανάπτυξη. Η καθυστέρηση ανάπτυξης της γλώσσας μπορεί να αποτελέσει την πρώτη ένδειξη ότι ένα παιδί έχει νοητική υστέρηση ή αυτιστικού τύπου διαταραχή. Μία προσεκτική εκτίμηση από τον παιδίατρο σε πρώτη φάση θα ανακουφίσει την οικογένεια από το άγχος καθώς τις περισσότερες φορές πρόκειται για μεμονωμένη καθυστέρηση ομιλίας. Αν τυχόν ανευρεθούν ύποπτα σημεία θα συστηθεί περεταίρω έλεγχος σε αναπτυξιολόγο ή παιδοψυχίατρο.
Η πρώτη εκτίμηση από λογοθεραπευτή συστήνεται περίπου στην ηλικία των 3 ετών ή και νωρίτερα αν υπάρχουν ενδείξεις.
Η γλώσσα παίζει κρίσιμο ρόλο στη ρύθμιση της συμπεριφοράς μέσω εσωτερικευμένης «ομιλίας με τον ίδιο του τον ευατό» κατά την οποία το παιδί επαναλαμβάνει τις απαγορεύσεις του ενήλικα, αρχικά προφορικά και κατόπιν νοητικά. Η γλώσσα επιτρέπει επίσης στα παιδιά να εκφράζουν συναισθήματα όπως θυμό ή απογοήτευση χωρίς να τα αναπαριστούν. Συνεπώς τα παιδιά με καθυστέρηση στην ανάπτυξη της ομιλίας δείχνουν μεγαλύτερου βαθμού οργή και άλλες εξωτερικευμένες συμπεριφορές.
Η ανάπτυξη της προσχολικής γλώσσας θέτει τα θεμέλια για την μετέπειτα επιτυχία στο σχολείο. Η έγκαιρη διάγνωση και η ενίσχυση της δυσχέρειας της ομιλίας προλαμβάνει τις μετέπειτα μαθησιακές δυσκολίες.
Τα εικονογραφημένα βιβλία παίζουν έναν ειδικό ρόλο στην ανάπτυξη του προφορικού λόγου. Το λεξιλόγιο των παιδιών και η δεκτική γλώσσα βελτιώνονται όταν οι γονείς τους διαβάζουν συνεχώς. Το διάβασμα μεγαλοφώνως μαζί με το παιδί αποτελεί μία διαδικασία αλληλεπίδρασης κατά την οποία ο γονιός εστιάζει επανειλημμένα την προσοχή του παιδιού σε μία συγκεκριμένη εικόνα, κάνει ερωτήσεις και μετά παρέχει ανατροφοδότηση στο παιδί.
Τα στοιχεία της κοινής προσοχής, της ενεργούς συμμετοχής, της άμεσης ανατροφοδότησης και της επανάληψης κάνουν αυτές τις συνήθειες ιδανικές για την εκμάθηση της ομιλίας.
Η περίοδος της ταχείας απόκτησης της γλώσσας συμπίπτει επίσης με την πιθανότητα εμφάνισης αναπτυξιακής δυσχέρειας λόγου και τραυλισμού («κεκεδίζει»). Οι συνήθεις δυσκολίες περιλαμβάνουν παύσεις και επαναλήψεις των αρχικών ήχων. Το άγχος ή ο ενθουσιασμός επιδεινώνουν αυτές τις δυσκολίες, οι οποίες σε γενικές γραμμές υποχωρούν από μόνες τους. Παρότι είναι σύνηθες σε παιδιά προσχολικής ηλικίας, το 1% περίπου από αυτά εξακολουθούν να εμφανίζουν σημαντικό τραυλισμό και μετά την ηλικία των 8 ετών.
Τα παιδιά που παρουσιάζουν τραυλισμό πρέπει να υπόκεινται σε περαιτέρω αξιολόγηση σε περιπτώσεις που είναι σοβαρός και επίμονος, είτε συσχετίζεται με άγχος, είτε όταν οι γονείς είναι ιδιαίτερα ανήσυχοι. Η θεραπεία περιλαμβάνει την καθοδήγηση των γονέων να μειώσουν τις πιέσεις που σχετίζονται με την ομιλία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου