Το καλοκαίρι είναι η κλασική εποχή για
τη διακοπή της πάνας στα παιδάκια που δείχνουν αναπτυξιακά έτοιμα για ένα
τέτοιο βήμα. Λίγο η άνεση του ελεύθερου από χαλιά πατώματος, λίγο η διαμονή σε
κάποιο εξοχικό ή οι καλοκαιρινές άδειες, μας προδιαθέτουν για να πάρουμε την απόφαση.
Για να έχει επιτυχία η προσπάθεια θα χρειαστεί να μελετήσουμε λίγο τις οδηγίες
. . .
Αρχικά θα πρέπει το παιδί να είναι αναπτυξιακά έτοιμο για να κόψει την πάνα.
Ο έλεγχος των σφιγκτήρων πρέπει να είναι επιθυμία και επίτευγμα του ίδιου του παιδιού
και όχι των γονέων.
Εκτός από τις απαιτούμενες
αναπτυξιακές δεξιότητες (τις οποίες θα αναφέρουμε αναλυτικά) θα πρέπει
το παιδί να θέλει να μοιάσει στους
γονείς του ως προς αυτές τις συνήθειες και να τους ευχαριστήσει. Αν η σχέση
γονέων παιδιού είναι θετική το παιδί θα συνδυάσει τη δική του επιθυμία για
αυτονομία με τις προσδοκίες των γονέων του να μην βρέχεται και να μην λερώνεται.
Η άκαιρη παρέμβαση και ειδικά η αυστηρότητα και οι υπερβολικές απαιτήσεις
σε παιδιά που δεν είναι έτοιμα, μετατρέπουν την φυσική αυτή διαδικασία σε
σύγκρουση, που μπορεί να δημιουργήσει μετέπειτα προβλήματα. Ακόμα και αν οι
γονείς επείγονται για να δουν το παιδί τους καθαρό, ακόμα και αν αυτό αποτελεί
προϋπόθεση για να γίνει το παιδί δεκτό στον παιδικό σταθμό, η διακοπή της πάνας
δεν πρέπει να μετατραπεί σε εστία διαμάχης με το παιδί.
Το άγχος των γονέων και η άσκηση πίεσης οδηγούν τελικά στην επιβράδυνση της όλης διαδικασίας
Η μετάβαση είναι μία δύσκολη
διαδικασία γι’ αυτό σε περιόδους που συμβαίνουν άλλα σημαντικά γεγονότα ή
αλλαγές στη ζωή του παιδιού ή της οικογένειας η διαδικασία θα πρέπει να
αναβληθεί για αργότερα.
ΠΟΤΕ ΚΑΙ ΠΩΣ ;
Ο έλεγχος των σφιγκτήρων και η
αναπτυξιακή ετοιμότητα έρχονται συνήθως μετά τα δεύτερα γενέθλια. Μην βιάζεστε !
Για να μπορέσει το παιδί να αρχίσει
την εκπαίδευση για τουαλέτα, θα πρέπει να έχει αποκτήσει κάποιες κινητικές,
γνωστικές και αναπτυξιακές δεξιότητες όπως:
Να μπορεί να τρέχει, να σκαρφαλώνει, να ανεβαίνει ένα σκαλάκι, να κατεβάζει το παντελόνι ή το εσώρουχό του, να εκτελεί δύο εντολές μαζί, να χρησιμοποιεί μικρές φράσεις από δύο λέξεις μαζί, να μπορεί να καθίσει 3–5 λεπτά σε μια θέση, να θέλει να το αλλάζουν όταν λερώνεται και επιπλέον να θέλει να ανταποκριθεί στις προσδοκίες σας και να σας ευχαριστήσει.
Σε αυτή την αναπτυξιακή στιγμή, η
οποία έρχεται γύρω στα 2-2,5 χρόνια, το παιδί μπορεί νευρολογικά να ελέγξει τα
αντανακλαστικά και τους σφιγκτήρες, τόσο της κύστης όσο και του εντέρου του.
Επιπρόσθετα όμως, εκτός από όλα αυτά
που αποδεικνύουν την ετοιμότητά του, πρέπει να μην συμβαίνουν αλλαγές ή
σημαντικά γεγονότα στη ζωή του ή τη ζωή της οικογένειάς. Καλύτερα να αναβάλλετε
τις διαδικασίες αγωγής στην τουαλέτα:
● Εάν για κάποιο λόγο υπάρχει άγχος ή
θλίψη στην οικογένεια.
● Εάν γεννήθηκε το νέο σας μωρό.
● Εάν ξεκινάει παιδικό σταθμό.
● Εάν πρόσφατα πέρασε κάποια σοβαρή
αρρώστια.
● Σε αλλαγή σπιτιού ή δωματίου ή ακόμα
και κρεβατιού.
● Σε αποχωρισμούς, ταξίδια.
Επίσης, αν σκέφτεστε να «κόψετε» την
πιπίλα, το μπουκάλι ή να αποθηλάσετε θα πρέπει να δείξετε υπομονή. Ένα-ένα !!!
Πως θα του μάθετε να χρησιμοποιεί το γιογιό ή την τουαλέτα;
Η διάρκεια της προσπάθειας για την
εκπαίδευση της ημέρας είναι γύρω στους 3 μήνες, άλλοτε λιγότερο και άλλοτε
περισσότερο.
Η προσπάθεια για τη νύχτα καλό είναι
να γίνει 3–6 μήνες αργότερα. Οι μήνες χωρίς κρύο διευκολύνουν την όλη
διαδικασία.
Όταν λοιπόν κρίνετε, με βάση τα
προηγούμενα, ότι είναι η κατάλληλη στιγμή, έχετε
υπομονή και ακολουθήστε τα
εξής βήματα:
● Συζητήστε το μαζί του. Μπορείτε να
του πείτε ότι τώρα που μεγάλωσε μπορεί να βγάλει τις πάνες, όπως τα μεγαλύτερα
παιδιά που ξέρει, και να χρησιμοποιεί τουαλέτα όπως εσείς.
● Δείξτε του πώς εσείς πηγαίνετε στην
τουαλέτα. Είναι καλύτερο αυτό να το κάνει ο γονέας με παιδιά του ίδιου φύλου
και είναι καλύτερα να έχει αρχίσει να θέλει να σας μοιάσει.
● Αγοράστε μαζί με το παιδί σας το
δοχείο του (γιογιό) ώστε να του αρέσει. Το δοχείο καταρχήν μπορεί να βρίσκεται
στο δωμάτιό του, στο σαλόνι ή στην τουαλέτα.
● Αν αρνηθεί, σεβαστείτε το. Αποσύρετε
το δοχείο και δοκιμάστε μετά από 1-2 μήνες.
● Μερικά παιδιά δεν θέλουν το δοχείο
και προτιμάνε τη λεκάνη. Στην περίπτωση αυτή αγοράστε ένα ειδικό στεφάνι, ώστε
να μικραίνει η διάμετρος και ένα ειδικό σκαλοπάτι ώστε να πατάει τα πόδια του.
● Ενισχύστε το να κάθεται με τα ρούχα
του για ένα μικρό διάστημα χωρίς πίεση.
● Στη συνέχεια, ενθαρρύνετέ το να
χρησιμοποιεί το δοχείο χωρίς ρούχα. Δείξτε του πώς να κρατάει τα πόδια του λυγισμένα
προς την κοιλιά του και όχι τεντωμένα. Αυτό βοηθάει πολύ το άδειασμα τόσο της
κύστης όσο και του εντέρου.
● Επιβραβεύστε το όταν έχετε
αποτέλεσμα, αλλά μην περιμένετε αποτελέσματα από την αρχή.
● Βγάλτε τις πάνες την ημέρα και βάλτε
του τα καινούρια του εσώρουχα. Θα πρέπει να του θυμίζετε να επισκέπτεται την
τουαλέτα σε τακτά διαστήματα. Προτρέψτε το με ευχάριστο και συμπαθητικό τρόπο.
Πείτε του: «έλα, να βγάλουμε τα ρούχα». Βοηθήστε το στην αρχή και μείνετε μαζί
του όση ώρα θέλει ή χρειάζεται.
● Το πιθανότερο είναι τις πρώτες μέρες
να ξεχνιέται. Δεν πειράζει.
● Επιβραβεύστε την «επιτυχία» και μην
αποδοκιμάζετε την «αποτυχία». Εκφράσεις που σας μοιάζουν συμπαθητικές και
υποστηρικτικές όπως: «την άλλη φορά θα τα καταφέρεις» καμιά φορά λειτουργούν
αποδοκιμαστικά. Χαλαρώστε πραγματικά και πείτε του: «Δεν πειράζει».
● Η ιεροτελεστία του αδειάσματος στη
λεκάνη πρέπει να γίνει με τη σύμφωνη γνώμη του παιδιού. Τα «τσίσα και τα κακά»
είναι κάτι δικό του και θέλει να ξέρει τι θα γίνουν και που πηγαίνουν. Ρωτήστε
το, «Τι λες, να τα αδειάσουμε; Να τραβήξουμε το νερό;»
● Πρέπει να είστε έτοιμοι να
απαντήσετε στην ερώτηση «που πηγαίνουν;», ιδίως για «τα κακά». Μια απάντηση
όπως «σε μια μακρινή θάλασσα» είναι αληθινή, αθώα και δεν φοβίζει τα παιδιά.
● Μην υπερβάλλετε σε έκφραση αηδίας
για την όψη ή τη μυρωδιά των κενώσεων. Θυμηθείτε: είναι κάτι δικό τους και το
συμπαθούν. Επίσης, δεν είναι καλό να εξελιχθεί προς το είδος του παιδιού που
σιχαίνεται τα πάντα.
● Εξηγήστε του ότι τα «τσίσα» είναι το
νερό που πίνουμε και τα «κακά» τα φαγητά που το σώμα μας δεν τα χρειάζεται.
Βοηθάει να τα αποχωριστούν.
● Μην στερήσετε τίποτε από το παιδί
σας επειδή δεν μπορεί ή δεν θέλει να χρησιμοποιήσει το δοχείο ή τη λεκάνη.
Διατηρείστε το χαμόγελο και το γλυκό σας
ύφος απέναντί του. Τιμωρίες ή
αποδοκιμασίες δεν έχουν καμία θέση.
Πώς βγαίνει η βραδινή πάνα;
Θα χρειαστεί να περάσει λίγος χρόνος
μέχρι να προσπαθήσετε να βγάλετε τη βραδινή πάνα.
Αν το παιδί σας συνηθίζει να μένει
κάποιες νύχτες στεγνό ως το πρωί, αυτό σημαίνει ότι είναι έτοιμο.
Πρέπει να φροντίζετε κάθε βράδυ να
πηγαίνει στην τουαλέτα πριν πάει για ύπνο.
Στρώστε το κρεβάτι με αδιάβροχο ύφασμα
κάτω από το σεντόνι, ώστε να μην στενοχωριέστε για τις απώλειες και οπλιστείτε
με υπομονή. Τις πιο πολλές φορές όλα πάνε καλά.
Αρκετές φορές όμως η διαδικασία αργεί.
Πολλά παιδιά –ιδίως αγόρια– αργούν πολύ να ελέγξουν τη βραδινή ούρηση.
● Πέστε του ότι δεν είναι πρόβλημα και
ότι αυτό συμβαίνει σε πολλά παιδιά.
● Μη σχολιάζετε αρνητικά τις βρεγμένες
νύχτες και μην υπερβάλλετε θετικά για τις στεγνές.
● Μη συγκρίνετε με άλλα παιδιά. Είναι ο
ασφαλής
τρόπος για να αργήσει να ελέγξει το νυχτερινό
βρέξιμο.
● Μην ξαναγυρίσετε στις πάνες για
κανένα λόγο.
● Στη χειρότερη περίπτωση, δοκιμάστε
πριν πάτε εσείς για ύπνο να το σηκώσετε και να το βάλετε να ουρήσει.
● Να
είστε σίγουροι ότι δεν θα πάθει τίποτα αν μείνει τη νύχτα βρεγμένο.
● Βοηθήστε τα πράγματα με
πρακτικότητα. Εύκολα ρούχα, «έξυπνο» στρώσιμο του κρεβατιού με διπλό σεντόνι
ώστε να μην παιδεύεστε όλοι μαζί στο άλλαγμα.
● Το να το ξυπνάτε ή να ανάβετε τα
φώτα για να το αλλάξετε δεν βοηθάει. Εξάλλου μέσα στη νύχτα και με την κούραση
που έχετε, συχνά το ύφος σας ή η ένταση στην κίνηση του σώματός σας μπορεί να
είναι πολύ αρνητικά απέναντι σε ένα παιδί που είναι έτοιμο να προσβληθεί.
Θυμηθείτε: ένα σημαντικό ποσοστό παιδιών –ιδίως αγόρια– στην ηλικία των 5 ή 6
χρόνων βρέχονται ακόμη χωρίς να υπάρχει κάτι παθολογικό.
Πώς γίνεται ο έλεγχος των κενώσεων;
Τα παιδιά αυτής της ηλικίας, εξαιτίας
τόσο νοητικών όσο και συναισθηματικών χαρακτηριστικών, δεν θέλουν να αφήσουν τα
«κακά» τους να βγουν. Μερικές φορές σφίγγονται αντίστροφα ή κάθονται σε τέτοιες
θέσεις ώστε να παρεμποδίζουν την αφόδευση. Πολλές φορές, ενώ έχουν μάθει να
χρησιμοποιούν το δοχείο ή τη λεκάνη για την ούρηση, περιμένουν τη μεσημεριανή
πάνα για να αδειάσουν το έντερό τους.
Υπάρχουν παιδιά που κρατούν τα κακά
τους για μέρες και αποκτούν μεγάλη δυσκοιλιότητα. Τα κόπρανα σκληραίνουν και
μεγαλώνουν, με αποτέλεσμα η αφόδευση να είναι συχνά πολύ επώδυνη. Αυτή η
επώδυνη εμπειρία αναστέλλει τη
διάθεση για αφόδευση και ένας φαύλος κύκλος
εγκαθίσταται.
● Εξηγείστε στο παιδί σας ότι τα κακά
είναι τροφές που φάγαμε και το σώμα μας δεν τις χρειάζεται. Δεν είναι μέρος του
σώματός μας. Βοηθάει να τα αποχωριστούν.
● Μην σας νοιάζει αν θέλει πάνα για να
κάνει τα κακά του για λίγο καιρό.
● Υποστηρίξτε το να μοιάζει στη μαμά ή
τον μπαμπά του με κάθε τρόπο.
● Φροντίστε με τη διατροφή του να έχει
μαλακή κένωση. Πολλά υγρά, φρούτα και ιδιαίτερα δαμάσκηνα και ακτινίδια,
λαχανικά, μαύρο ψωμί και τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες αντί για ρύζι και
μακαρόνια. Χρησιμοποιείστε την ευρηματικότητά σας. Γιαούρτι με δαμασκηνό,
κολοκύθι τριμμένο ή νιφάδες δημητριακών ολικής αλέσεως στα μπιφτέκια, πλιγούρι
ή κουάκερ στη σούπα, στα γεμιστά και στα γιουβαρλάκια είναι μερικές ιδέες.
● Μην λέτε «Φάε αυτό για να μαλακώσουν
τα κακά σου». Είναι λόγος για να μην το φάει.
● Μην αγχώνεστε, μην επιμένετε. Μην το
κάνετε θέμα. Είναι μια φυσιολογική διαδικασία που πρέπει να γίνει χωρίς πολλά
φορτία. Δύο μήνες μπρος-πίσω δεν κάνουν διαφορά.
● Δείξτε συμπάθεια και κατανόηση χωρίς
υπερβολή. Πρόκειται για κάτι παροδικό.
ΠΗΓΗ : «Ελληνικές Παιδιατρικές Κατευθυντήριες Οδηγίες 2015»
ΔΟΥΛΓΕΡΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ
ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ
Βρείτε μας στο facebook : https://www.facebook.com/doulgeriskyriakos/
