Ο αυξημένος ίκτερος είναι το συχνότερο νεογνικό πρόβλημα που απαιτεί ιατρική παρέμβαση με σκοπό την αποφυγή της νεογνικής εγκεφαλοπάθειας, μίας ιδιαίτερα σπάνιας κατάστασης.
Παρά το γεγονός ότι είναι δημοσιευμένες (εδώ και χρόνια) οι κατευθυντήριες οδηγίες της Ελληνικής Νεογνολογικής Εταιρείας για την αντιμετώπιση του νεογνικού ικτέρου, πολύ συχνά στην καθ’ ημέρα πράξη διαπιστώνουμε ότι επικρατεί υπερθεραπεία των ικτερικών νεογνών.
Η βασική αιτία της υπερβολικής θεραπείας του ικτέρου είναι η φοβία της ανόδου της χολερυθρίνης και η λανθασμένη αντίληψη ότι η προφυλακτική χορήγηση φωτοθεραπείας μπορεί να βελτιώσει το τελικό αποτέλεσμα.
Είναι αμέτρητα τα περιστατικά από μη απαραίτητες ιατρικές παρεμβάσεις στα μαιευτήρια, όπως το διαρκές τρύπημα του νεογνού για τη μέτρηση του ικτέρου (όταν αυτό δεν προβλέπεται από τα guidelines) ή η χορήγηση συμπληρώματος στα θηλάζοντα (για να πέσει ο ίκτερος!).
Αλλά και απαράδεκτες καταστάσεις όπως το να θέτουμε εμπόδια στη θηλάζουσα μητέρα, μην αφήνοντας την να θηλάσει τις ώρες τις φωτοθεραπείας (γιατί έτσι προβλέπει κάποιος ιερός κανόνας του μαιευτηρίου). Τέλος ναι (επειδή βρισκόμαστε στην Ελλάδα) συστάσεις για διακοπή του μητρικού θηλασμού (όταν αυτό δεν προβλέπεται από τα guidelines).
ΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΙΚΤΕΡΟ ;
Στο φυσιολογικό τελειόμηνο νεογνό, η χολερυθρίνη μετά τη γέννηση αυξάνεται φθάνοντας τα 10-13 mg% στο 3ο 24ωρο της ζωής και στη συνέχεια ελαττώνεται γρήγορα για 2-3 μέρες και με βραδύτερο ρυθμό για άλλες 1-2 εβδομάδες.
Ο φυσιολογικός νεογνικός ίκτερος οφείλεται κυρίως σε αυξημένη αιμόλυση των ώριμων ερυθροκυττάρων (τα νεογνά έχουν πολύ υψηλό αιματοκρίτη) καθώς και σε φυσιολογική ανωριμότητα των ενζύμων του ήπατος.
Ο νεογνικός ίκτερος θεωρείται παθολογικός όταν η χολερυθρίνη ξεπερνά τα 13mg% στο 3ο 24ωρο ζωής ή /και όταν στην παθογένεια του συμμετέχουν μηχανισμοί διαφορετικοί από εκείνους του φυσιολογικού νεογνικού ικτέρου.
Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες της Ελληνικής Νεογνολογικής Εταιρείας:
"Η εμφάνιση ικτέρου είναι συχνό και κατά κανόνα αθώο φαινόμενο στα υγιή τελειόμηνα και μεγάλα πρόωρα νεογνά (35 εβδομάδων κύησης και πάνω.) Η σοβαρή υπερχολερυθριναιμία είναι σπάνια, ενέχει όμως το κίνδυνο να προκαλέσει μείζονα νευρολογικά προβλήματα στο νεογνό (εγκεφαλοπάθεια από χολερυθρίνη και πυρηνικό ίκτερο). Στην Ελλάδα, οι συνθήκες φροντίδας των νεογέννητων είναι ασφαλείς για την πρόληψη των επιπλοκών αυτών."
ΙΚΤΕΡΟΣ ΤΩΝ ΘΗΛΑΖΟΝΤΩΝ ΒΡΕΦΩΝ
Τα νεογνά που θηλάζουν εμφανίζουν πιο συχνά παρατεινόμενο ίκτερο δηλαδή ίκτερο που διαρκεί πάνω από 14 ημέρες σε τελειόμηνα νεογνά και πάνω από 21 ημέρες σε πρόωρα.
Ωστόσο μόνο στο2,5% αυτών η χολερυθρίνη ανεβαίνει από 15mg% μέχρι 20mg %. Ο ίκτερος των θηλαζόντων μπορεί να επιμένει ακόμα και για δύο μήνες και συνήθως είναι καλοήθης (υπερχολερυθριναιμία εμμέσου τύπου – μέχρι και 17 mg/dL, καλή αιμοσφαιρίνη, κερδίζει ικανοποιητικά βάρος).
Φυσικά ο ίκτερος αυτός δεν επηρεάζει την υγεία και την ανάπτυξη του βρέφους. Εφόσον γίνει μια πλήρης εργαστηριακή διερεύνηση του παρατεινόμενου ίκτερου και είμαστε σίγουροι ότι έχουμε αποκλείσει παθολογικά αίτια, ο θηλασμός συνεχίζεται κανονικά.
Η παλιά υπόθεση ότι ο ίκτερος θα υποχωρήσει μέσα σε 24 ώρες αν διακόψουμε τον θηλασμό παραμένει στα όρια του μύθου και δεν έχουμε λόγο να το κάνουμε.
ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΟΛΑ ΤΑ ΝΕΟΓΕΝΝΗΤΑ
Σε όλα τα υγιή τελειόμηνα νεογνά, χωρίς παράγοντες κινδύνου, γίνεται :
1) Προτροπή για Μητρικό Θηλασμό τουλάχιστον 8-12 φορές την ημέρα τις πρώτες ημέρες της ζωής (πρωτογενής πρόληψη).
2) Παρακολούθηση επαρκούς σίτισης των νεογνών που θηλάζουν (4-6 βρεγμένες πάνες ημερησίως, κενώσεις, απώλεια βάρους). Συμπλήρωμα με μητρικό γάλα μετά από άντληση ή με τροποποιημένο γάλα αγελάδας, εάν το ΜΓ δεν επαρκεί, μπορεί να χορηγείται μόνο σε περίπτωση απώλειας βάρους > 10% με σοβαρή υπερχολερυθριναιμία, χωρίς διακοπή του ΜΘ.
