ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ
Η
ανάπτυξη των διατροφικών συνηθειών ενός παιδιού, δηλαδή για παράδειγμα το πότε
μαθαίνει να τρώει ένα παιδάκι μόνο του ή το πότε εντάσσει μεγάλη ποικιλία τροφών στο διαιτολόγιό του ακολουθεί το πρότυπο της συνολικής κινητικής και
ψυχικής του ανάπτυξης.
Δηλαδή
δεν πραγματοποιείται με έναν γραμμικό και συνεχή τρόπο αλλά μέσα από την
κατάκτηση επιτευγμάτων (οροσήμων). Ανάμεσα στα επιτεύγματα υπάρχουν και
πισωγυρίσματα τα οποία τελικά και σταδιακά το νήπιο ξεπερνάει. Αυτό
ακριβώς ισχύει και στον τομέα της διατροφής.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ :
στην ηλικία των 6 μηνών το βρέφος κάθεται με υποστήριξη ενώ συλλαμβάνει και
κρατά αντικείμενα, στους 9 μήνες μπουσουλάει ενώ στην ηλικία του 1 έτους μπορεί
να περπατάει στηριζόμενο από τα έπιπλα, να ακολουθεί απλές εντολές και να
χρησιμοποιεί μερικές λέξεις.
Κατ’ αντιστοιχία το βρέφος που στην
ηλικία των 6 μηνών το ταΐζει η μητέρα του με το μαλακό κουταλάκι, μέσα από
στάδια και συνεχή βοήθεια και εκπαίδευση από τους γονείς θα καταφέρει να φάει
με επιτυχία μόνο του στο ηλικιακό εύρος των 12 μηνών με 2 ετών.
Θα μας προβλημάτιζε ιδιαίτερα αν ένα
παιδί στην ηλικία των 2 ετών δεν περπατούσε ή δεν μιλούσε καθόλου. Μας κάνει
όμως αντίστοιχη εντύπωση αν ένα παιδί στην ηλικία των 2 ετών δεν ξέρει να φάει
μόνο του ή δεν ξέρει να χειριστεί το κουτάλι; Μας πειράζει αν ένα παιδί στην
ηλικία των 3 ετών τρώει ακόμα ξεχωριστά φαγητά ή πίνει το γάλα του με το μπιμπερό;
Ας εξετάσουμε το παράδειγμα της βάδισης καθώς είναι οικείο. Όλοι περίπου θυμόμαστε πότε και
πως περπάτησε το παιδί μας για πρώτη φορά. Αρχικά το βρέφος καθόταν χωρίς
υποστήριξη, μετά άρχισε να μπουσουλάει, μετά στάθηκε
όρθιο και έκανε μερικά βήματα στηριζόμενο από τα έπιπλα. Ακόμα και αφού έκανε
τα πρώτα βήματα συνέχιζε να διανύει αποστάσεις μπουσουλώντας ή μπορεί από το
φόβο που πήρε μετά από τις πρώτες πτώσεις να έκατσε ξανά στο έδαφος και να
δοκίμασε να περπατήσει μετά από μία εβδομάδα.
Αν όλα αυτά συνέβησαν για το περπάτημα
δεν ισχύει το ίδιο και για την λεπτή και επιδέξια κίνηση που απαιτεί
ο χειρισμός του κουταλιού; Δεν ισχύει ακριβώς το ίδιο για όλη τη διαδικασία
του να μάθει να τρώει μόνο του;
ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΣΥΝΗΘΩΣ ΔΕΝ
ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΡΚΕΤΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΟΥΜΕ
!
Αυτό είναι μία μεγάλη αλήθεια που θα
την πουν σχεδόν όλοι οι γονείς! Τουλάχιστον ας αναγνωρίσουμε το πρόβλημα. Συνήθως
λοιπόν δεν έχουμε αρκετό χρόνο, θέλουμε να στρώσουμε και το τραπέζι και επειδή
μπορεί να υπάρχει κι άλλο αδερφάκι (και αυτό θέλει να φάει), παίρνουμε το
κουτάλι και αρχίζουμε γρήγορα το τάισμα.
ΚΙ ΕΔΩ ΕΡΧΟΜΑΣΤΕ
ΣΤΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟ ΛΑΘΟΣ
Μάλιστα κατά τη διάρκεια του ταΐσματος
φτάνουμε στο εξής : Ενώ το παιδί δείχνει εμφανή σημάδια ότι έχει χορτάσει, ότι
δυσανασχετεί και δεν θέλει άλλο, συνεχίζουμε επίμονα με το κουτάλι στο χέρι να
προσπαθούμε να το ταΐσουμε, γνωρίζοντας εμείς καλύτερα από αυτό το αν
έχει χορτάσει και έχοντας δικά μας κριτήρια για το πόση είναι η ικανοποιητική
ποσότητα τροφής γι’ αυτό.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΓΟΝΕΑ
Βοήθεια στην ωρίμανση των δεξιοτήτων του
παιδιού : χειρισμός τροφής – κουτάλι
Εισαγωγή ποικιλίας τροφών – αποδοχή του
καινούριου
Πως θα μάθει το παιδί να τρώει μόνο του –
διακοπή ταΐσματος
ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Υπάρχουν πολλοί γονείς οι οποίοι θα
πουν ότι το παιδί τους “δεν τρώει τίποτα” ή “τρώει με το ζόρι” ή “τρώει μόνο 3
φαγητά”. Μέσα στα χρόνια που έχουν περάσει έχουμε ακούσει ιστορίες και ιστορίες !
Παιδιά που «τη βγάζουν όλη μέρα» με γάλα ή με μισό κεφτεδάκι και λίγη μπανάνα!
Για να μη σας πω ότι συναντάω ακόμα παιδιά τα οποία στην ηλικία των 3 ετών
τρώνε κρέμες εμπορίου ή τα ταΐζει με στοργή η μαμά και η γιαγιά σαν να
είναι βρέφη.
ΤΑ ΣΥΧΝΟΤΕΡΑ ΛΑΘΗ
·
Έλλειψη ποικιλίας και
φαντασίας – προσκόλληση στο γάλα
·
Πίεση και άγχος στο
θέμα της ποσότητας
·
Ακατάστατο πρόγραμμα
φαγητού
·
Κυνήγι του παιδιού μέσα
στο σπίτι ή στο πάρκο με το κουτάλι (δεν υπάρχει ορισμένος τόπος φαγητού)
·
Ελλιπής προσωπική
ενασχόληση & καθοδήγηση (γρήγορο τάισμα λόγω έλλειψης χρόνου)
Εδώ θα πούμε πως η ορθή
πρακτική είναι η εκπαίδευση και η ανεξαρτητοποίηση του παιδιού ως προς τη
διαδικασία του φαγητού από πολύ μικρή ηλικία. Δηλαδή η εκπαίδευση του παιδιού
για να μάθει να τρώει μόνο του, υπό την δική μας καθοδήγηση, θα πρέπει να
ξεκινά στα βρέφη από την ηλικία των 10 μηνών με το "φαγητό με τα δάχτυλα".
Το βασικότερο από τα λάθη που γίνονται
στη διαδικασία αυτή είναι η πίεση του παιδιού στο θέμα της ποσότητας, η οποία όταν
γίνεται ήδη από τη βρεφική ηλικία, δυναμιτίζει την όλη προσπάθεια και εμποδίζει
το παιδί να αναπτυχθεί διατροφικά.
Το άγχος μας για το πιάτο που δεν
αδειάζει προκαλεί την εναντίωση του παιδιού, φορτίζει συναισθηματικά την ώρα
του φαγητού, η οποία θα πρέπει να είναι ήρεμη, χωρίς εντάσεις και συναισθηματική
φόρτιση, περίπου όπως συμβαίνει και στις συνθήκες ενός παιδικού σταθμού όπου ως
δια μαγείας, ακόμα και τα δύσκολα παιδιά τρώνε μόνα τους το φαγητό τους.
ΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΑ ΣΤΑΔΙΑ
1) ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΓΑΛΑΚΤΟΣ
Γέννηση – 6 μηνών
|
Αποκλειστική τροφή
|
6 μηνών – 9 μηνών
|
Το γάλα παραμένει η κύρια τροφή
|
9 μηνών – 12 μηνών
|
Σημαντική: > 50% των
συνολικών θερμίδων
|
12 μηνών – 24 μηνών
|
Λιγότερο Σημαντική: περίπου 500ml
|
Άνω των 2 ετών
|
Μικρή: μικρότερη από 500ml
|
2)
ΠΩΣ ΤΡΩΕΙ ;;
Γέννηση – 6
μηνών
|
1) Θηλασμός
2) Μπουκάλι
|
6 μηνών – 9 μηνών
|
1)
Θηλασμός /
Μπουκάλι
2)
Κουτάλι
που δίνει η μαμά
3)
Bρεφικό
ποτήρι
|
9 μηνών – 12 μηνών
|
1)
Κουτάλι
που δίνει η μαμά
2)
Φαγητό με
τα δάχτυλα
3)
Θηλασμός /
Μπουκάλι
4)
Bρεφικό
ποτήρι
|
12 μηνών – 24 μηνών
|
1)
Φαγητό με
τα δάχτυλα
2)
Κουτάλι
(βοηθάει και η μαμά)
3)
Ανοιχτό
ποτήρι / βρεφικό ποτήρι / καλαμάκι
4)
Θηλασμός
|
Άνω των 2 ετών
|
1)
Κουτάλι –
πιρούνι
2)
Φαγητό με
τα δάχτυλα
3)
Ανοιχτό
ποτήρι
|
Στους 12 μήνες γίνεται η σταδιακή διακοπή του μπιμπερό ενώ το βρέφος αφήνεται να φάει μόνο του με τα δάχτυλα. Η μαμά συνεχίζει να ταίζει αλλά εκπαιδεύει ταυτόχρονα το μωρό στον χειρισμό του κουταλιού.
3) ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΤΡΟΦΗΣ
Γέννηση –
6 μηνών
|
Υγρή
|
6 μηνών – 9 μηνών
|
1)
Υγρή
2)
Ρευστή
κρέμα
|
9 μηνών – 12 μηνών
|
1)
Παχύρευστη
κρέμα
2)
Μαλακά
κομμάτια (φαγητό με τα δάχτυλα)
|
12 μηνών – 24 μηνών
|
Στερεά τροφή
|
Άνω των 2 ετών
|
Τροφή από το οικογενειακό φαγητό
|
Στην ηλικία των
12 μηνών : διακοπή αλεσμένων
4) ΑΡΙΘΜΟΣ ΓΕΥΜΑΤΩΝ
Γέννηση – 6 μηνών
|
-
|
6 μηνών – 9 μηνών
|
2 έως 3
|
9 μηνών – 12 μηνών
|
3 κύρια &
1 ή 2 σνακ
|
12 μηνών – 24 μηνών
|
3 κύρια &
3 σνακ
|
Άνω των 2 ετών
|
3 κύρια &
3 σνακ
|
Στην ηλικία των 12 μηνών : εισαγωγή του πρωινού, του πιο σημαντικού
γεύματος της ημέρας. Εφαρμογή ενός τακτικού προγράμματος με σταθερά γεύματα
μέσα στην ημέρα, 3 κύρια γεύματα και 3 σνακ.
5. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΙΚΙΛΙΑΣ
Γέννηση –
6 μηνών
|
-
|
6 μηνών – 9 μηνών
|
1)
Φρούτα
2)
Λαχανικά
3)
Κρέας
4)
Δημητριακά
5)
Όσπρια
6)
Γαλακτοκομικά
7)
Αυγό
8)
Ψάρι
|
9 μηνών – 12 μηνών
|
Σχεδόν ολοκληρωτική (και αλεσμένοι
ξηροί καρποί)
Όχι: μέλι,
ζάχαρη αλάτι & φρέσκο γάλα
|
12 μηνών – 24 μηνών
|
Ολοκληρωτική (περιορισμένο αλάτι,
ζάχαρη)
|
Άνω των 2 ετών
|
Ολοκληρωτική
|
Στην ηλικία των 9-12 μηνών:
Μην καθυστερείτε την εισαγωγή ποικιλίας τροφών. Θα πρέπει να γίνει στην βρεφική
ηλικία όπου τα μωρά είναι δεκτικά. Αργότερα τα νήπια λόγω του αναπτυξιακού σταδίου
στο οποίο βρίσκονται εκφράζουν έντονες προτιμήσεις, πείσματα και εναντιώσεις
και η εισαγωγή ποικιλίας είναι δύσκολη.
6. ΤΑΙΣΜΑ
Γέννηση – 6 μηνών
|
Ναι
|
6 μηνών – 9 μηνών
|
1)
Τάισμα αλεσμένων
2)
Baby led weaning
|
9 μηνών – 12 μηνών
|
1)
Τάισμα αλεσμένα /
μαλακά κομμάτια
2)
Baby led weaning
|
12 μηνών – 24 μηνών
|
Εκμάθηση κουταλιού- τρώει μόνο του – βοηθά η
μαμά
|
Άνω των 2 ετών
|
Τρώει μόνο του – μικρή βοήθεια από τη μαμά
|
Στην ηλικία των 2 ετών : Διακοπή ταΐσματος
ΤΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ
1. ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΝΟΣ ΣΤΑΘΕΡΟΥ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
3 κύρια γεύματα και 3 σνακ
Το φαγητό να προσφέρεται συγκεκριμένες ώρες
Να μην παραλείπονται γεύματα
Να μην κυνηγάμε όλη μέρα το παιδί με το κουτάλι
2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΟΙΚΙΛΙΑΣ ΣΤΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΤΡΑΠΕΖΙ
Επιλέγουμε φαγητό από το οικογενειακό τραπέζι.
Δίνουμε στο παιδί την ελευθερία να επιλέξει τι
θα φάει μέσα από μία προκαθορισμένη ποικιλία.
Δεν δίνουμε την ελευθερία σε ανεξέλεγκτο
αριθμό επιλογών φαγητού.
Τα “δύσκολα” φαγητά θα κάνουμε την πονηριά να
του τα προσφέρουμε πρώτα.
3. ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ ΣΩΣΤΟΥ ΤΟΠΟΥ
Φαγητό για τα κύρια γεύματα στο κοινό τραπέζι μαζί με
την υπόλοιπη οικογένεια.
Το παιδί δε τρώει μόνο του ξεχωριστά σαν τιμωρημένο
για να φάμε όλοι οι μεγάλοι μετά.
Το περιπατητικό φαγητό εφαρμόζεται μόνο για τα σνακ
(δεκατιανό, απογευματινό).
Πρέπει να διακοπεί η πρακτική του να
κυνηγάμε όλη μέρα το παιδί από πίσω με ένα κουτάλι, να βάζουμε φαγητό στο
στόμα του την ώρα που παίζει, να κουβαλάμε το μεσημεριανό στην παιδική χαρά.
Όπως και την εξίσου άσχημη συνήθεια
του να τρώει το παιδί μόνο του πριν από τους υπόλοιπους με γρήγορο τάισμα για
να κάτσουμε εμείς μετά να φάμε.
Βάλτε το παιδί στο οικογενειακό
τραπέζι μαζί με όλη την οικογένεια για να εκπαιδευθεί στη διαδικασία του
φαγητού μαζί σας.
4. ΑΦΗΝΟΥΜΕ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΝΑ ΦΑΕΙ ΟΣΟ ΘΕΛΕΙ
Η πίεση που τυχόν ασκείται στο θέμα της ποσότητας έχει
πάντα αρνητικά αποτελέσματα.
Δυναμιτίζει τη διαδικασία εκμάθησης του φαγητού και την φορτίζει συναισθηματικά.
Μπορεί να προκαλέσει στο παιδί ανάλογα με την
προσωπικότητα του, δύο ειδών αντιδράσεις : Α) Εναντίωση, πείσμα, άρνηση (ΑΝΟΡΕΞΙΑ),
Β) Παθητική λήψη υπερβολικής ποσότητας τροφής (ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ)
ΟΙ ΔΥΟ ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΙΔΙΟΥ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ
ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΣΤΑΣΙΜΟΤΗΤΑ
Α) ΑΝΟΡΕΞΙΑ
¢ Η διαδικασία του φαγητού έχει φορτιστεί με πίεση και
άγχος
¢ Το παιδί εκδηλώνει αντίδραση.
¢ Το παιδί έχει προσκολληθεί σε 3-4 φαγητά.
¢ Οι υποσχέσεις και οι απειλές πλέον δεν λειτουργούν.
¢ Το παιδί απαιτεί όλο και περισσότερο χατίρια - παιχνίδια για να φάει (χειριστικό παιδί)
Β) ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ
¢ Το παιδί τρώει μηχανικά ένα πιάτο που πρέπει να
αδειάσει ανεξάρτητα πολλές φορές από το αίσθημα της πείνας
¢ Συχνά επιστρατεύονται υποσχέσεις ανταμοιβής με
λιχουδιές, οθόνες και παιχνίδια πάνω στο τραπέζι
ΞΕΜΠΛΟΚΑΡΟΥΜΕ ΜΕ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑΣ
Η διαδικασία του φαγητού δεν πρέπει να φορτίζεται
συναισθηματικά.
Θετικό κλίμα στο τραπέζι και μικρή επιβράβευση.
Όχι άγχος, νεύρα και θυμός όταν δεν τρώει.
Όχι υπερβολική χαρά και ανταμοιβή όταν έφαγε.
Μιμηθείτε στο σπίτι τον τρόπο σίτισης στον παιδικό
σταθμό – καθόμαστε για φαγητό, συζητάμε και περνάμε καλά τρώγοντας.
Μην αγχώνεστε αν δεν φάει- σε 3 ώρες θα του προσφέρετε ξανά φαγητό βάσει του ημερήσιου προγράμματος.
5. ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΟΝ ΟΠΤΙΚΟ ΚΟΡΕΣΜΟ
Τα υπερφορτωμένα πιάτα προκαλούν άγχος στο παιδί - το
παιδί “μπουχτίζει στη θέα”.
Χρειάζεται μέτρο στην τοποθέτηση των φαγητών στο πιάτο
– θα πρέπει να είναι ευδιάκριτα για να μπορεί να τα διαλέξει.
Ένα πλήρες πιάτο στην ηλικία των 3 ετών περιέχει: 5
μπουκιές πατάτα φούρνου, 5 μπουκιές φιλέτο κοτόπουλο, 5-6 μπουκιές καρότο-
μπρόκολο, 4 μπουκιές ψωμί.
Μαθαίνουμε στα
παιδιά από την αρχή να τρέφονται υγιεινά, τακτικά, και σύμφωνα με τις
πραγματικές του ανάγκες. Δηλαδή με βάση το αίσθημα του κορεσμού.
Το μικρό παιδί πρέπει από την αρχή να
μάθει να τρέφεται σωστά και υγιεινά, σύμφωνα με τις πραγματικές του ανάγκες. Θα
πρέπει να μάθει να τρώει με βάση το αίσθημα του κορεσμού, δηλαδή να
τρώει όταν έχει πεινάσει και να σταματάει όταν έχει χορτάσει.
ΔΟΥΛΓΕΡΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ
ΠΑΙΔΙΑΤΡΟΣ
Βρείτε μας στο facebook : https://www.facebook.com/doulgeriskyriakos/
