Τα λειτουργικά προβλήματα του πεπτικού είναι συνήθεις καταστάσεις της βρεφικής ηλικίας που απασχολούν γονείς και γιατρούς. Όσον αφορά την αιτιολογία τους, όλα ξεκινούν από μία σπλαχνική υπερευαισθησία στην οποία επιδρούν γενετικοί/κληρονομικοί παράγοντες και παράγοντες από το περιβάλλον (στρες). Η αλήθεια είναι ότι παραμένει μυστήριο το γιατί κάποια μωρά «βγάζουν πολύ γάλα» και κάποια άλλα όχι, γιατί κάποια υποφέρουν έντονα από κολικούς ενώ άλλα σχεδόν καθόλου…
Η συχνότητά τους είναι μεγάλη. Το 55% των βρεφών εμφανίζουν τουλάχιστον ένα λειτουργικό νόσημα του πεπτικού από τη γέννηση μέχρι την ηλικία των 6 μηνών. Τα συχνότερα είναι 1) αναγωγές (30%), 2) βρεφικοί κολικοί (20%) και 3) δυσκοιλιότητα (15%).
Πως εμπλέκεται η αλλεργία στο γάλα αγελάδος ;;
Εμείς οι παιδίατροι έχουμε πάντα στο μυαλό μας ότι τα ίδια συμπτώματα δίνει και η αλλεργία στο γάλα αγελάδος. Ωστόσο, τα δεδομένα υποστηρίζουν ότι η πραγματική συχνότητα της αλλεργίας είναι πολύ μικρότερη από αυτή που διαγιγνώσκεται στην πράξη! Δηλαδή στο θέμα «αλλεργία στο γάλα» γίνεται υπερδιάγνωση. Η συχνότητά της είναι, πολύ χαμηλότερη από τις λειτουργικές διαταραχές πεπτικού, οι οποίες είναι πιο συνηθισμένες.
1) ΑΝΑΓΩΓΕΣ- ΠΑΛΙΝΔΡΟΜΗΣΗ
Οι αναγωγές ορίζονται ως έξοδος γαστρικού περιεχομένου πάνω από 2 φορές τη μέρα για 3 ή περισσότερες εβδομάδες, σε ένα κατά τα άλλα υγιές βρέφος, ηλικίας από 3 εβδομάδων έως 12 μηνών. Δεν θα πούμε πχ ότι έχει απλή παλινδρόμηση ένα βρέφος 14 μηνών.
Γαστροεισοφαγική παλινδρομική νόσος
Η απλή παλινδρόμηση διαχωρίζεται από την γαστροεισοφαγική παλινδρομική νόσο, η οποία περιλαμβάνει συμπτώματα που ενοχλούν το βρέφος. Στη δεύτερη, το παιδί δυσκολεύεται να φάει, έχει οδυνοφαγία, δεν παίρνει βάρος, έχει έντονη ανησυχία ή κάνει εμετούς.
Παλινδρόμηση και αλλεργία στο γάλα
Η απλή παλινδρόμηση είναι δύσκολο να διακριθεί από την αλλεργία στο γάλα αγελάδος, καθώς έχουν πολλά κοινά συμπτώματα. Βέβαια, όπως είπαμε, η πραγματική συχνότητα της αλλεργίας είναι πολύ χαμηλή. Σύμφωνα με την ESPGHAN, η αλλεργία στο γάλα αγελάδος είναι πιθανότερη όταν, με την παλινδρόμηση συνυπάρχουν συμπτώματα από δυο διαφορετικά συστήματα του οργανισμού. Δηλαδή, πχ ένα παιδί που έχει αναγωγές, θα έχει και έκζεμα ή αιμορραγικές κενώσεις ή χρόνια διάρροια. Το να έχει σκέτη απλή παλινδρόμηση και να έχει αλλεργία στο γάλα είναι κάτι εξαιρετικά σπάνιο.
Άρα, για να μη γίνεται υπερδιάγνωση της αλλεργίας στο γάλα αγελάδος, σε κάθε παιδί που έχει παλινδρόμηση, θα πρέπει να τηρείται το πρωτόκολλο διερεύνησης. Δηλαδή, πρώτα να χορηγήσουμε ένα απλό πηκτικό σιρόπι ή αντιαναγωγικό γάλα στο παιδί με συμπτώματα παλινδρόμησης. Και μόνο σε αποτυχία αυτής της προσέγγισης να υποβάλλουμε τη μητέρα στην επίπονη διαδικασία της στέρησης γαλακτοκομικών ή το παιδί σε εκτενώς υδρολυμένο γάλα φόρμουλα (αν δε θηλάζει).
2) ΒΡΕΦΙΚΟΙ ΚΟΛΙΚΟΙ
Θεωρούμε ότι ένα μωράκι έχει βρεφικούς κολικούς όταν ισχύει ο «κανόνας του 3».
Δηλαδή: κλάμα πάνω από τρεις ώρες την ημέρα, πάνω από τρεις ημέρες την εβδομάδα, για πάνω από τρεις εβδομάδες το μήνα. Η αλήθεια είναι ότι υπολογίζεται πως στις πρώτες 6 εβδομάδες ζωής, η μέση φυσιολογική ημερήσια γκρίνια/κλάμα είναι δύο τρεις ωρίτσες ! Τα περισσότερα βρέφη τηρούν ένα μοτίβο συσσώρευσης του κλάματος κυρίως τις απογευματινές ή βραδινές ώρες.
Πότε το κλάμα αυτό θεωρείται βρεφικός κολικός ;;
Όταν έχουμε υποτροπιάζοντα επεισόδια κλάματος που αρχίζουν και σταματούν χωρίς εμφανή αιτία και δεν μπορούν να λυθούν από τους γονείς. Εννοείται σε ένα φυσιολογικό σε ανάπτυξη βρέφος. Τα συμπτώματα μπορεί να επιμένουν έως την ηλικία των 5 μηνών. Άρα, προφανώς και δεν αποδίδουμε σε κολικούς μία έντονη ανησυχία σε ένα βρέφος 6 μηνών.
Οι βρεφικοί κολικοί συνοδεύονται από κοκκίνισμα του προσώπου, σφίξιμο της κοιλιάς και μάζεμα των ποδιών. Χαρακτηριστικό είναι η παρατεταμένη και «ανεξήγητη» φύση τους. Ωστόσο, η διάρκεια του απαρηγόρητου κλάματος σχετίζεται και με τον εκνευρισμό των φροντιστών. Δηλαδή, όσο πιο αγχώδες είναι το περιβάλλον, τόσο πιο ανήσυχο γίνεται και το μωρό.
Διατροφικές παρεμβάσεις:
Οι δίαιτες στέρησης (πχ αποφυγή γαλακτοκομικών) δεν θα ηρεμήσουν τα συμπτώματα και μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένο άγχος της μητέρας.
Το σημαντικό εδώ, είναι η ενημέρωση της οικογένειας ότι οι κολικοί είναι ένα φυσιολογικό φαινόμενο που αφορά την πλειοψηφία των νεογέννητων και το οποίο θα παρέλθει από μόνο του καθώς το βρέφος θα μεγαλώσει. Συστήνουμε μονάχα την ανακούφιση του παιδιού με συχνούς θηλασμούς, κούνημα με το βρέφος στον ώμο και χορήγηση προβιοτικών σταγόνων.
3) ΔΥΣΧΕΣΙΑ
Πρόκειται για βρέφη κάτω των 9 μηνών, χωρίς άλλα προβλήματα υγείας με έντονη ανησυχία, κλάμα και κοκκίνισμα προσώπου, τουλάχιστον για 10 λεπτά πριν την επιτυχή ή όχι αφόδευση. Τα κακά αυτών των παιδιών είναι μαλακά, δηλαδή δεν έχουν δυσκοιλιότητα κι ας τα βλέπουμε να σφίγγονται.
Πολλοί γονείς σε αυτή τη φάση που το παιδί ζορίζεται για να κάνει τα κακά του, βάζουν υπόθετα, θερμόμετρα ή μπατονέτες με λαδάκι στον ποπό του.
Αντιμετώπιση
Είναι σημαντικό να μην εκλαμβάνουμε την δυσχεσία εσφαλμένα ως δυσκοιλιότητα. Χρειάζεται εφησυχασμός, καθώς είναι μία κατάσταση που θα υποχωρήσει από μόνη της. Δεν παρεμβαίνουμε για να «βοηθήσουμε το παιδί να κάνει κακά.
4) ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΔΥΣΚΟΙΛΙΟΤΗΤΑ
Λέμε ότι ένα παιδί έχει δυσκοιλιότητα, όχι μόνο όταν σφίγγεται. Έχει σημασία η ποιότητα των κοπράνων που βγαίνουν, ο αριθμός των κενώσεων και η σύσταση τους.
Η συχνότητά της στα βρέφη κυμαίνεται από 5-27 %. Έχουμε, δύο ή λιγότερες κενώσεις την εβδομάδα, επώδυνες ή σκληρά κόπρανα και κόπρανα μεγάλης διαμέτρου. Στα νήπια, λόγω της κατακράτησης που κάνουν με τα κακά τους η συχνότητα αυξάνεται.
Αντιμετώπιση
Σε βρέφη άνω των 6 μηνών συνιστάται η πρόσληψη φυσιολογικής ποσότητας φυτικών ινών. Η δυσκοιλιότητα που εμφανίζεται συχνά στο στάδιο εισαγωγής των στερεών τροφών είναι παροδική και με τις κατάλληλες διατροφικές παρεμβάσεις υποχωρεί.
Σε σπάνιες περιπτώσεις ανθεκτικής δυσκοιλιότητας σε βρέφος, μπορεί να χορηγηθούν υπακτικά.
ΩΣΤΌΣΟ…
Είναι σημαντικό να έχουμε στο μυαλό μας ότι επίμονη δυσκοιλιότητα σε βρέφη κάτω των 12 μηνών είναι πολύ σπάνια και ότι σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει να ερευνήσουμε για άλλα οργανικά αίτια δυσκοιλιότητας.
