Στις ηλικίες μεταξύ 2 και 5 ετών κυριαρχούν η εμφάνιση της γλώσσας και η έκθεση του παιδιού σε ένα διευρυμένο κοινωνικό κύκλο.
Ως νήπια, τα παιδιά μαθαίνουν να απομακρύνονται και να επιστρέφουν στο ασφαλές περιβάλλον του ενήλικα. Στη προσχολική ηλικία τα νήπια διερευνούν τον συναισθηματικό αποχωρισμό εναλλάσσοντας την πεισματική αντίδραση με τη χαρούμενη συμμόρφωση και τη θαρραλέα εξερεύνηση με την προσκολλημένη εξάρτηση.
Αυξάνοντας το χρόνο που το παιδί περνάει στις σχολικές αίθουσες και στο παιχνίδι με τα άλλα παιδιά, προκαλείται η ικανότητά του να προσαρμόζεται σε νέους κανόνες και σχέσεις.
Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας γνωρίζουν ότι μπορούν να κάνουν πολύ περισσότερα πράγματα από ότι στο παρελθόν, ταυτόχρονα όμως γνωρίζουν και τους περιορισμούς που τους επιβάλλονται από τον ενήλικο κόσμο και τις δικές τους περιορισμένες ικανότητες.
ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΥΞΗΣΗ
Προς το τέλος του 2ου έτους επιβραδύνεται η σωματική και εγκεφαλική αύξηση του βρέφους με αντίστοιχη μείωση στις διατροφικές απαιτήσεις και την όρεξη, καθώς και την εμφάνιση «επιλεκτικών» διατροφικών συνηθειών (peaky eaters). Οι γονείς θα πρέπει να κατανοήσουν ότι το γνώριμο σενάριο «μου έτρωγε τα πάντα και τώρα δε μου τρώει τίποτα» είναι φυσιολογικό, γιατί ο ρυθμός αύξησης του παιδιού μειώνεται σε σχέση με τη βρεφική περίοδο. Επίσης το νήπιο αποκτά άποψη και δοκιμάζει τα όρια του (και τα όριά μας !).
Η προσδοκόμενη ετήσια αύξηση βάρους είναι της τάξης των 2 kg το χρόνο. Άρα ένα βρέφος 12 κιλών στα 2 χρόνια περιμένουμε να γίνει 14 κιλά στα 3 χρόνια. Σταματούμε λοιπόν να αγχωνόμαστε για το βάρος του παιδιού !
Τα παιδιά με πρώιμη εμφάνιση παχυσαρκίας κινδυνεύουν σε μεγάλο βαθμό να μετατραπούν σε παχύσαρκους ενήλικες. Το ΄΄καλοθρεμένο΄΄ νήπιο αρέσει στια γιαγιάδες αλλά όχι σε εμάς τους παιδιάτρους. Αν ο δείκτης μάζας σώματος του παιδιού ξεφεύγει χρειάζονται όρια !
ΒΑΔΙΣΗ
Τα νήπια προσχολικής ηλικίας έχουν βλαισογονία (τα γόνατα έρχονται κοντά μεταξύ τους όταν περπατούν) και μέτριου βαθμού πλατυποδία. Αυτό είναι φυσιολογικό. Το βάδισμά τους μπορεί να φαίνεται περίεργο. Ο γιατρός σας θα σας καθησυχάσει σχετικά. Παρά το ότι υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι που τα νήπια περπατούν, το περπάτημα στα μύτες δεν θα πρέπει να επιμείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μετά την ηλικία των 5 τα πόδια γίνονται ίσια και αναπτύσσεται η καμάρα στα πέλματα.
Τα περισσότερα παιδιά περπατούν με ώριμο βηματισμό και τρέχουν με σταθερότητα πριν κλείσουν τα 3 έτη. Υπάρχει όμως ένα πολύ μεγάλο εύρος στην ανάπτυξη των κινητικών δραστηριοτήτων (μπάλα, ποδήλατο, σκαρφάλωμα, χορός) το οποίο εξαρτάται τόσο από τις ατομικές κλίσεις όσο και από τις απαιτήσεις/ευκαιρίες του κοινωνικού τους περιβάλλοντος.
ΥΠΝΟΣ
Στην προσχολική ηλικία αυξάνεται η σωματική ενέργεια και μειώνεται η ανάγκη για ύπνο σε 11-13 ώρες/24ωρο με το παιδί να καταργεί τελικά το μεσημεριανό ύπνο. Έτσι αν ο ύπνος το μεσημέρι έχει καταλήξει σε μία αγωνιώδη μάχη, είναι η ώρα του να κοπεί.
ΔΡΑΣΗ
Τα ενεργητικά και συντεταγμένα παιδιά αναπτύσσονται συναισθηματικά με γονείς ή εκπαιδευτικούς που τα ενθαρρύνουν σε σωματικές δραστηριότητες. Τα λιγότερο ενεργητικά, πιο εγκεφαλικού τύπου, παιδιά μπορεί να αναπτύσσονται με ενήλικες που δίνουν έμφαση στο ήρεμο παιχνίδι.
ΔΕΞΙ – ΑΡΙΣΤΕΡΟ ΧΕΡΙ
Η επιλεκτική χρησιμοποίηση του ενός χεριού συνήθως σταθεροποιείται μέχρι την ηλικία των 3 ετών. Πιέζοντας το παιδί να αλλάξει χέρι προτίμησης μπορεί να επιφέρει απογοήτευση.
ΤΟΥΑΛΕΤΑ
Στη διάρκεια αυτής της περιόδου αναπτύσσεται και ο έλεγχος του εντέρου κα της ουροδόχου κύστης με μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ των παιδιών όσον αφορά στην ετοιμότητά τους να χρησιμοποιήσουν την τουαλέτα. Τα κορίτσια φαίνεται ότι εκπαιδεύονται πιο νωρίς από ότι τα αγόρια. Τα κορίτσια συνήθως ουρούν στο κρεβάτι τους μέχρι την ηλικία των 4 ετών ενώ τα αγόρια μέχρι την ηλικία των 5 ετών.
Για κάποια παιδιά η εκπαίδευση για τη χρήση τουαλέτας μπορεί να αποτελέσει έναν παρατεταμένο αγώνα ισχύος. Η άρνηση για να κάνουν κακά στη τουαλέτα ή το γιογιό είναι συνηθισμένη και μπορεί να οδηγήσει σε δυσκοιλιότητα και απογοήτευση των γονιών. Η αποφυγή συζήτησης του θέματος, η προσωρινή διακοπή της εκπαίδευσης και η επιστροφή στη χρήση της πάνας, μπορεί τελικά να βοηθήσει στην προαγωγή του ελέγχου των σφιγκτήρων.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ
Η φυσιολογική μείωση της όρεξης σε αυτή την ηλικία μπορεί να εγείρει ανησυχία σχετικά με τη διατροφή των παιδιών. Οι καμπύλες αύξησης πρέπει να καθησυχάζουν τους γονείς ότι η λήψη τροφής του παιδιού είναι επαρκής. Τα παιδιά ρυθμίζουν συνήθως τη λήψη τροφής έτσι ώστε να ταιριάζει με τις σωματικές τους ανάγκες σύμφωνα με το αίσθημα πείνας και κορεσμού. Προσπαθώντας οι γονείς να ελέγξουν την ποσότητα του φαγητού που λαμβάνει το παιδί παρεμβαίνουν στην αυτορρύθμιση του μηχανισμού πείνας – αίσθημα κορεσμού καθώς το παιδί θα πρέπει είτε να δεχθεί την τροφή είτε να επαναστατήσει ενάντια στην πίεση που του ασκείται. Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι είτε υπερσιτισμός είτε υποσιτισμός.
Τα παιδιά που είναι υπερβολικά δραστήρια έχουν περισσότερες πιθανότητες να τραυματιστούν και οι γονείς θα πρέπει να ενημερωθούν σχετικά με τα μέτρα προφύλαξης. Οι ανησυχίες των γονιών σχετικά με πιθανή υπερκινητικότητα μπορεί να αντικατοπτρίζουν απρόσφορες προσδοκίες (πχ περιμένουμε από ένα παιδί να κάθεται στη καρέκλα του σε ηλικία 2,5 ετών, αυξημένες φοβίες (παραπληροφόρηση από το διαδύκτιο) ή πραγματική υπερκινητικότητα. Τα παιδιά που είναι ριψοκίνδυνα και ασχολούνται με ανεξέλεγκτες δραστηριότητες χωρίς να νοιάζονται για την προσωπική τους ασφάλεια θα πρέπει να υποβάλλονται σε περαιτέρω αξιολόγηση.
