Τα τελευταία χρόνια ακούμε πολλά περί γλουτένης! Το “gluten free” μπήκε στη ζωή μας και σε πολλούς ταυτίστηκε με την έννοια του «υγιεινού». Ας γνωρίσουμε τι ακριβώς ισχύει και τι σημαίνει η …απουσία της γλουτένης από κάποια τρόφιμα.
Συναντώντας την ένδειξη “gluten free” αρκετοί έχουν την εντύπωση ότι η γλουτένη είναι κάτι βλαβερό και γι’αυτό πρέπει να την αποφεύγουν. Σε αυτή την εντύπωση συμβάλλει η προώθηση όλο και περισσότερων προϊόντων "χωρίς γλουτένη" με τη στάμπα των πιο υγιεινών, ενώ υπάρχει και η ξενόφερτη μόδα της δίαιτας χωρίς γλουτένη, που ακολουθούν πολλοί διάσημοι και μη.
Τι είναι η γλουτένη;
Η γλουτένη δεν είναι τίποτε άλλο από μια πρωτεΐνη που υπάρχει σε μερικά δημητριακά όπως το σιτάρι, το κριθάρι και η σίκαλη και σε μικρότερο βαθμό στη βρώμη και είναι υπεύθυνη για το «φούσκωμα» του ζυμαριού του ψωμιού. Η αύξηση της κατανάλωσης προϊόντων από σιτάρι αλλά και το γεγονός ότι αυτή η πρωτεΐνη μπαίνει ως πρόσθετο σε πολλά άλλα τρόφιμα, οδήγησε στην αύξηση της συχνότητας των συμπτωμάτων της δυσανεξίας σε αυτά τα προϊόντα. Έτσι έγινε περισσότερο γνωστή αυτή η πρωτεΐνη!
ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΣΤΗ ΓΛΟΥΤΕΝΗ
Υπάρχουν ορισμένοι άνθρωποι που πρέπει να αποφεύγουν την γλουτένη για σοβαρούς λόγους υγείας. Τα άτομα αυτά υποφέρουν από κοιλιοκάκη ή αλλιώς σοβαρή δυσανεξία στη γλουτένη, μια χρόνια πάθηση του λεπτού εντέρου με κληρονομική προδιάθεση. Όταν καταναλώνουν γλουτένη, ο οργανισμός τους ενεργοποιεί ανοσολογικούς μηχανισμούς που επιτίθενται στο βλεννογόνο του λεπτού εντέρου, καταστρέφοντάς τον και επηρεάζοντας την απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών από τις τροφές.
Έτσι, αν αυτά τα άτομα συνεχίζουν να καταναλώνουν γλουτένη παρουσιάζουν σημαντικές διατροφικές ελλείψεις, υποσιτισμό και άλλα συμπτώματα όπως αναιμία, κόπωση και οστεοπόρωση.
Επιπλέον υπάρχει και μια κατηγορία ανθρώπων που αν και δεν έχουν διαγνωστεί με κοιλιοκάκη, παρουσιάζουν ευαισθησία στην κατανάλωση γλουτένης, εμφανίζοντας κάποια ελαφρύτερα γαστρεντερικά συμπτώματα. Γι’ αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει κάποια έγκυρη διαγνωστική εξέταση. Το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να αποφεύγουν τη γλουτένη.
Η συχνότητα της κοιλιοκάκης διαφέρει από χώρα σε χώρα και ανέρχεται σε ένα στα διακόσια πενήντα άτομα του γενικού πληθυσμού.
Η εκδήλωση της κοιλιοκάκης μπορεί να γίνει από την βρεφική ηλικία μετά την εισαγωγή της γλουτένης των δημητριακών στην διατροφή. Τότε μπορεί να εκδηλωθεί ως χρόνια διάρροια ή σπανιότερα ως δυσκοιλιότητα, διάταση της κοιλίας και στασιμότητα στην ανάπτυξη.
Ωστόσο η νόσος μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία με μη τυπική εικόνα, χωρίς συμπτώματα από το πεπτικό. Η συχνότερη άτυπη εκδήλωση της κοιλιοκάκης είναι η σιδηροπενία, με ή χωρίς σιδηροπενική αναιμία, ανθεκτική στη χορήγηση σιδήρου. Το κοντό ανάστημα επίσης μπορεί να είναι η μοναδική εκδήλωση της κοιλιοκάκης. Ποσοστό 10 % των παιδιών με κοντό ανάστημα έχουν κοιλιοκάκη.
Για την αντιμετώπιση των ασθενών με κοιλιοκάκη απαιτείται αυστηρή δίαιτα χωρίς γλουτένη. Οι ασθενείς αυτοί πρέπει να αποφεύγουν το σιτάρι, το κριθάρι, τη σίκαλη, τη βρώμη και τα προϊόντα τους για όλη τους τη ζωή.
ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ
Όπως αντιλαμβανόμαστε ο αποκλεισμός της γλουτένης αφορά άτομα με κοιλιοκάκη ή με την άτυπη δυσανεξία στη γλουτένη όπως είπαμε. Επίσης σε σπάνιες περιπτώσεις ατόμων που εμφανίζουν τροφική αλλεργία στην γλουτένη.
Τα δημητριακά από την άλλη, αποτελούν πολύ σημαντική και ωφέλιμη τροφή, ήδη από την αρχαιότητα. Εντάσσονται στην καθημερινή κατανάλωση τροφίμων της Μεσογειακής Τροφικής Πυραμίδας.
Τα δημητριακά περιλαμβάνονται στις πρώτες κατηγορίες τροφίμων που εισάγονται στη διατροφή των βρεφών. Αρχικά εισάγονται τα δημητριακά χωρίς γλουτένη όπως το ρύζι και η κινόα και πολύ γρήγορα, από τον 6ο μήνα, εισάγονται τα δημητριακά με γλουτένη όπως σιτάρι, κριθάρι και βρώμη.
Το βρέφος στην ηλικία που ξεκινούν οι στερεές τροφές έχει ανάγκη από ενέργεια, η οποία περιέχεται στα δημητριακά σε μια σωστή αναλογία με πρωτεΐνες και λίπη. Συγκεκριμένα τα δημητριακά περιέχουν 65% υδατάνθρακες, 7% πρωτεΐνη και 5% λιπαρά, συν ικανή ποσότητα φυτικών ινών, βιταμινών και ιχνοστοιχείων. Η βασική πρωτεΐνη των δημητριακών είναι η γλουτένη.
ΤΟΤΕ ΓΙΑΤΙ ΟΛΟΙ ΑΠΟΦΕΥΓΟΥΝ ΤΗΝ ΓΛΟΥΤΕΝΗ ; ΕΙΝΑΙ ΘΕΜΑ ΜΟΝΟ ΜΑΡΚΕΝΤΙΝΓΚ Ή ΚΑΙ ΘΕΜΑ ΥΓΕΙΑΣ;
Πλέον, τα προϊόντα χωρίς γλουτένη είναι αρκετά διαδεδομένα, η βιομηχανία τροφίμων παράγει ολοένα και νέα προϊόντα, διαφόρων κατηγοριών, χωρίς γλουτένη και από το μάρκετινγκ το «δεν περιέχει γλουτένη» αποτελεί εμπορικό πλεονέκτημα του τροφίμου.
Πέρα από το γεγονός ότι αυτό αποτελεί μία μόδα, η ανάγκη για τα τρόφιμα χωρίς γλουτένη προκύπτει από το ότι αρκετά συχνά συστήνεται από τους γιατρούς μια δίαιτα ελεύθερη γλουτένης για να διερευνηθούν ή να αντιμετωπιστούν αδιάγνωστα γαστρεντερολογικά συμπτώματα, αρρύθμιστος σακχαρώδης διαβήτης, άγνωστης αιτιολογίας δερματοπάθειες, ιδιοπαθείς ηπατοπάθειες αλλά και για να επιτευχθεί απώλεια βάρους. Επίσης δίαιτα χωρίς γλουτένη συστήνεται θεραπευτικά στα άτομα με διαγνωσμένη κοιλιοκάκη.
ΠΟΤΕ ΝΑ ΜΗΝ ΦΑΜΕ ΤΗΝ ΓΛΟΥΤΕΝΗ;
Δυστυχώς λόγω και της επιθετικής διαφήμισης, δίαιτες αποφυγής της γλουτένης ακολουθούν άνθρωποι που απλά θεωρούν ότι η υγεία τους θα επωφεληθεί από μια δίαιτα ελεύθερη γλουτένης, αφού η κατανάλωσή της δεν είναι «υγιεινή».
Μιλώντας όμως βάσει δεδομένων ο αποκλεισμός της γλουτένης πρέπει να εφαρμόζεται οπωσδήποτε στα άτομα που πάσχουν από κοιλιοκάκη. Επίσης σε εκείνα τα άτομα (ποσοστό περίπου 6%) που δεν έχουν κοιλιοκάκη (δηλαδή βγήκε αρνητική η βιοψία), αλλά μετά την κατανάλωση γλουτένης εμφανίζουν τη συμπτωματολογία της δυσανεξίας, ίσως σε πιο ήπιο βαθμό. Τα άτομα αυτά χαρακτηρίζονται εμπειρικά (δεν υπάρχει κατάλληλο διαγνωστικό τεστ) ότι έχουν ευαισθησία στη γλουτένη και συστήνεται ο αποκλεισμός της γλουτένης από τη διατροφή τους μόνο για κάποιο χρονικό διάστημα (6-12 μήνες) προκειμένου να αποκατασταθούν κάποιες πιθανές βλάβες στις λάχνες του λεπτού εντέρου. Επίσης στα άτομα με τροφική αλλεργία στη γλουτένη.
Σε καμία άλλη περίπτωση δεν πρέπει να συστήνεται δίαιτα ελεύθερη γλουτένης, αφού είναι μια δίαιτα με χαμηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β και σε αρκετά ιχνοστοιχεία, δηλαδή μια δίαιτα που μπορεί να προκαλέσει άλλα προβλήματα υγείας.
Αρκετές έρευνες έχουν γίνει για να συσχετίσουν τη γλουτένη με το σακχαρώδη διαβήτη και έχουν προκύψει αντικρουόμενα αποτελέσματα, με αρκετές να συμπεραίνουν ότι ο αποκλεισμός της γλουτένης τελικά προδιαθέτει για εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (πιθανόν λόγω της χαμηλής πρόσληψης φυτικών ινών). Γενικά, δεν υπάρχει έγκυρο ερευνητικό αποτέλεσμα που να δείχνει ότι η gluten free diet βοηθάει στην ίαση άλλων νοσημάτων, πλην των γνωστών.
Τέλος οι δίαιτες χωρίς γλουτένη δεν είναι βέβαιο ότι βοηθούν στο αδυνάτισμα, καθώς τα προϊόντα χωρίς γλουτένη συχνά έχουν περισσότερα σάκχαρα και άλλα πρόσθετα για να βελτιώνεται η γεύση τους, ενώ υπάρχει και ο κίνδυνος έλλειψης σημαντικών βιταμινών, φυτικών ινών και μετάλλων.
Η διατροφή μας θα πρέπει να είναι ισορροπημένη, αποφεύγοντας τις επεξεργασμένες τροφές και τη ζάχαρη και δίνοντας έμφαση στα φρούτα, τα λαχανικά και τα δημητριακά ολικής αλέσεως.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου